Güncel Doğal Gazın Güvenli Kullanımı Başkan: Prof. Dr. Oğuz BORAT MEGEP iletişim ve Bölgesel Çalış. Uz. 1 Gömülü Çelik Boru Hattı Şebekeleri İçin Depreme Dayanıklılık Değerlendirmesi Metodunun Geliştirilmesi Kenichi KOGANEMARU (Tokyo Gas Co.) Nobuhisa SUZUKİ (Tokyo Gas Co.) Yoshihisa SHIMIZU (JFE R & O Co.) M.Özhan YAĞCI (İstanbul Büyükşehir Bld.) Gömülü boru hatlarının sismik dayanıklı lığı , boru hattında kullanılan malzemenin ne kadar kuvvetli olduğuna bakılarak ölçülegelm iştir. Sonuç olarak da, zayıf materyalden yapılma gömülü boru hatları, değiştirilmesi ya da güçlendirilmesi gereken boru hatları olarak tanımlanmıştır. Bu geleneksel yöntem, boru değiştirme/ yenileme planının belirlenmesinde kullanıldığında sonuç aşırı yatırım olabilir. Bu noktada, gömülü boruların sismik dayanıklılığının değerlendirilmesi için yeni bir yöntemin değerlendirilmesi gereklidir. Değiştirme/yenileme planının başarılı olabilmesi için, bu değerlendirme kapsamında, zemin şartları ve şebekenin şekli de göz önüne alınmalıdır. Yeni yöntem sayesinde, gömülü boruların kuvvetiyle deprem hareketinin boru üstünde oluşturduğu dış güç arasında bir karşılaştırma yapılır ve böylece gömülü boruların sismik dayanıklılığ ı yerli yerinde değerlendirilmiş olur. 58 INGAS 2005 Sem oz umu INGAS 2005 Sempozyumu •• Sunum Ozetleri 11. Bölüm İGDAŞ ve Avrupa Birliği tarafından ortaklaşa düzenlenen ve daha önce ilk üç oturumunu yayımladığımız INGAS 2005 (Uluslararası Doğal Gaz İşletmeciliği Sempozyumu) özetlerine bu sayımızda ikinci bölümü ile devam ediyoruz. 1 Zenginleştirilmiş CBS Kullanımı Yoluyla Şehrin Gaz Tedarikinin Korunması Amaçlı Süper Yüksek Yoğunluklu, Afet Etkisini Anında Hafifletme Sistemi Y. Shimizu (Boru Hattı Birimi, Tokyo Gaz A.Ş) F. Yamazaki (Endüstriyel Bilimler Enstitüsü, Tokyo Üniversitesi) S. Yasuda (İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tokyo Denki Üniversitesi) /. Towhata (İnşaat Mühendisliği, Tokyo Üni.) K. Koganemaru (Afet Önleme ve Tedarik Kontrol Merkezi, Tokyo Gaz A. Ş.) W. Nakayama (Afet Önleme ve Tedarik Kontrol Merkezi, Tokyo Gaz A. Ş.) Tokyo Gaz A.Ş. , 1998 yılından beri, depremle alakalı ikincil felaketlerin etkisini anında hafifleterek şehrin gaz şebekesini koruyan bir sistem geliştirmektedir. Bu sistem sayesinde yoğun biçimde gelen sismik hareketler anında izlemeye alınarak gaz tedariki hemen kapatılacak, derhal acil durum tepkisi verilerek etkin bir restorasyon çalışmasına geçilecektir. Tokyo Gaz 2001 yılında SUPREME'in işletmesini başarıyla gerçekleştirmiştir. SUPREME içerisinde 3800 yeni Si sensörü ile 3100 km2'lik servis bölgesinde yer alan bölgesel regülatör istasyonlarının tamamında uzaktan kumanda cihazları bulunmaktadır. SUPREME, 3800 tane bölge regülatörünün statüsünü gözleyebilir ve gerekli olduğu takdirde bunları uzaktan kumanda yoluyla kapatabilir. SUPREME yoluyla uzaktan kapatma sayesinde gaz tedariki çabucak kesilebilir, böylelikle herhangi bir deprem sırasında gaz sızıntısı riski etkin biçimde aza ltılm ı ş olur. SUPREME sayesinde, CBS'in zenginleştirilmiş kullanımı yoluyla gaz boru hatlarındaki hasarların tetkiki de yapılabilir. Si değerlerinin dağılımını ve sıvı laştı rılm ış derinliği en doğru biçimde hesaplayabilmek amacıyla, dijital haritalar, jeolojik haritalar, topografik haritalar ve 60000 kadar mevkiden elde edilmiş sondaj kayıt verileri toplanarak bir araya getirilmiştir. Si değerleri için mevki kuvvetlendirme faktörleri, boring noktalarında hesap edilmiştir. Ondan sonra da, boring noktalarını çevreleyen kuvvetlendirme faktörlerinin ağırlıklı ortalamasına ve yeni Si sensörleri tarafından gözlenmiş olan Si değerlerinden elde edilen yüzeydeki Si değerinin uzamsal değişiminin hesaplanmasında kullanılan jeolojik/topografik haritalara bakılarak mevki kuvvetlendirme faktörünün uzamsal dağılımı hesaplandı. Düşük basınçlı gaz boru hatlarındaki sismik hasarı hesaplamak içim 50m x 50m'lik ağ gözünün tahmini yüzey Si dağılımı kullanılır. Sıvılaşma/çözülme söz konusu olduğu takdirde, s ıvı laşmış derinliğin ve PL'nin uzamsal dağılımının değerlendirilmesine yönelik bir yöntem de geliştirilmiştir. Bu yöntem sayesinde, düşük basınçlı boru hatlarındaki sıvılaşmanın/ çözülmenin uzamsal dağı l ımından kaynaklanan hasar da herhangi bir deprem sırasında anında hesaplanabilecektir. ► Doğal Gaz Dergisi Sayı 104 /Temmuz-Ağustos 2005
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=