Güncel Sismik Hareketi Al ıla an Otomatik Gaz Kesme Cihazı Dos ası Otomatik Sismik Hareketi Algılayan 11Deprem Vanaları11 Necmi Demirci Elektrotek Genel Müdürü Yapısal Olmayan Hasarlar Deprem mühendisliğiyle ilgili araştırmalar genellikle, yapısal hasarlar üzerinde yoğunlaştırılmıştır. Yapısal olmayan hasarların neden olduğu tahribatlar ise ya üzerinde fazla durulmadığından yada toplam hasar içindeki payının belirlenmesinin güçlüğünden dolayı göz ardı edilmektedir. Gerçekte deneyimlerimiz yapısal olarak deprem güvenlikli bir binanın ve tesislerin olmazsa olmaz koşulunun, yapısal olmayan önlemlerin alınmasıyla, mümkün olabildiğini bize göstermiştir. Yapısal olmayan hasarlar, binaların mekanik ve elektrik tesisatlarından , bilgisayar ve iletişim sistemlerinden , yaşam mahalli içinde bulunan mobilyalardan ve endüstriyel proseslerden kaynaklanan hasarlar olarak tanımlanırlar. Bu sistemler, deprem sırasında yangınlara, patlamalara, su baskınlarına, çevreye kimyasal mqdde yayılmasına , gaz sızıntı larına ve veri kayıplarına yol açarak maddi hasarları ve can kayıplarını artırırlar. 19 Ağustos 1999 Kocaeli depreminde başta Tüpraş olmak üzere, diğer sanayi tesislerinde çıkan yangınlar ve çevreye sızan kimyasal maddeler yapısal olmayan önlemlerin yetersizliğinden kaynaklanan hasarlara örnek gösterilebilir. Japonya'nın Kobe kentinde doğal gaz şebekesinde ortaya çıkan sızıntılardan kaynaklanan yangınlarda çok fazla can ve mal kaybı olmuştur. Düzce depreminin ise kış ayında meydana gelmesi sobalardan kaynaklanan çok sayıda yangına yol açmıştır. ABD'de, deprem kuşağında bulunan bölgelerdeki yapılarda, deprem güvenlik ve otomasyon sistemleri yönetmeliklerle ya Doğal Gaz Dergisi Sayı 106 / Ekim 2005 zorunlu hale getirilmiştir yada tavsiye edilmektedir. Zehirli gazlarla üretim yapan sanayilerde ise bu tür sistemler zorunlu hale getirilmiştir. Afet Öncesi Hazırlık Ülkemizde "Afet Öncesi Hazırlık" kavramı, ancak 17 Ağustos depreminden sonra literatürümüze girmiştir. Özellikle Sayın Ahmet Mete lşıkara'nın, "Yapısal Olmayan Hasarlar" ve "Afet Öncesi Hazırlık" kavramlarının yaygınlaştırılmasında önemli katkıları olmuştur. Hatta 2002 yılında, "S.O.S. 2001" adlı afet öncesi hazırlık fuarı gerçekleştirilmiştir. Giderek afet öncesi hazırlık çalışmaları yaygınlık kazanmış ve bu amaçla resmi ve sivil örgütlenmelere gidilmiştir. Hatta depremin hemen ardından IGDAŞ Genel Müdürlüğü'nün 18.11.1999 tarihli kararı ile tüm iç tesisatlarda, 1 .11.2001 tarihine kadar "Deprem Güvenlik Cihazı" takma mecburiyeti getirilmiştir; ancak uygulamaya geçilmesi mümkün olmamıştır. Yangın Yönetmeliği Bu süreç içinde yapılan önemli çalışmalardan biri de, ilk defa bütünlüklü bir ulusal yangın yönetmeliğinin hazırlanmasıdır. 26 temmuz 2002'de yayınlanan bu yönetmelik, deprem bölgelerinde firmamızın üzerinde çal ı ştığı ürünlerin de kullanımını zorunlu kılmıştır. Bu yönetmelikte görev alan her kurum, kuruluş ve sahsın alanlarıyla ilgili görev ve sorumlulukları tanımlanmıştır. İGDAŞ Yönetiminin Kararı IGDAŞ yönetimi de söz konusu yönetmelikten üzerine düşeni çıkararak, her bakımdan olgunlaşmış olan mevcut piyasa şartlarında, doğal gaz tesisatlarında sismik hareketi algılayan otomatik gaz kesme cihazının kullanımını zorunlu kılan kararını alarak duyurmuştur. Buna göre, 12 Aralık 2005 tarihinden itibaren IGDAŞ'a sunulacak projelerde :- ........,l, - . . , P Solenoid Teneratör Vana Doğalg~az5.--- '-Koffisu yapı ruhsatı tarihine bakılarak, yapı ruhsatı 26 temmuz 2002 tarihinden sonra olanlar zorunlu olarak kullanacak; önce olanlara ise tavsiye edilecektir. Yapı ruhsat tarihi beyan edilemeyen durumlarda cihaz kullanımı yine zorunlu olacaktır. Geriye dönük uygulama ile ilgili olarak da, yani gazlı binalarda, yapı ruhsatı 26 temmuz 2002'den sonra olanlar ve yapı ruhsat tarihini beyan edemeyenler, 2006 yılı sonuna dek bu cihazı tesisatlarına monte etmek zorunda olacaklardır. Sismik Hareketi Algılayan Otomatik Gaz Kesme Cihazı Hakkında Yapısal olmayan hasarların azaltılmasını olanaklı kılan bu sistemler, mekanik ve elektro-mekanik olarak iki çeşittir. Mekanik sistemlerin deprem algılama aksamı ile harekete geçme mekanizmaları aynı gövde üzerinde bulunur. Elektromekanik sistemlerde (Şekil 1) ise deprem algılama aksamı ile harekete geçirme aksamları birbirinden ayrılabilir . 1994'de meydana gelen Northridge-California depreminden alınan veriler ışığında gözden geçirilerek, ASCE 2597 Standardı oluşturulup yürürlüğe sokulmuştur. Bu standart, 2000 yılından itibaren yeni ürünlerde zorunluluk haline getirilmiştir. ASCE 25-97 Standardı, gerçekleşen depremlerden elde edilen► w,n .do~algaz.com.tr 127___ ~
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=