Güncel sından fazlasına sahip olan ABD ve Avrupa Birliği (AB), orta ve uzun vadede, özellikle kamyon ve otobüs gibi ağır tonajlı araçlarda CNG kullanımının 2020 yılına kadar doğal gaz, etanol, biyogaz gibi alternatif çevre dostu yakıtlarla ikame edilmesini hedeflemektedir. Bu amaçla, pek çok Avrupa kenti pilot bölge seçilmiş gerek araç dönüşümü, gerekse dolum istasyonu yapımı AB tarafından sağlanan kredi desteği ile gerçekleştirilmiştir. Bu projeden alınan ilk sonuçlar tatmin edici bulunmuş olup, belirlenen hedef doğrultusunda çalışmalar devam etmektedir. Dünyada Ulaşımda CNG Kullanımı Yaygınlaşıyor Daha da önemlisi, Arjantin, Rusya Federasyonu, Pakistan, Hindistan, Mısır gibi gelişmekte olan ülkeler, özellikle doğal gazın ekonomik bir yakıt olması nedeniyle, doğal gazlı araçların yaygın kullanımını sağlayarak, tüm dünyadaki pazarın yaklaşık % 60-65'ine sahip olmuşlardır. Bugün hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde doğal gazlı araçların yaygınlaştırılması için uygulanan programlar devam etmektedir. Hatta konunun görmezden gelinemeyecek bir hızla gündemi meşgul etmesi sebebiyle, bu tip programların bir bölümü, bizzat Birleşmiş Milletler ve AB gibi uluslarüstü organizasyonlar tarafından da doğrudan yönlendirilmeye ve yürütülmeye başlamıştır. Sektöre! gelişme sürecinde, dünya genelinde doğal gazla çalışan toplam araç sayısı sadece son iki yılda %67 oranında artarak, 2.382.111 adetten 3.995.663 adete ve CNG dolum istasyonu sayısı ise %51 civa rında bir artışla, toplam 5.422 adetten 8.195 adete yükselmiştir. Avrupa ülkelerinde ise, 381.250 adeti İtalya'da olmak üzere, toplam 603.266 adet doğal gazla çalışan araç ve toplam 2.070 adet CNG istasyonu bulu nmaktadır. Günümüzde Fiat, Opel, Handa, Ford, Chrysler, Toyota, Volvo gibi önde gelen üreticiler doğal gazlı otomobil, panelvan, otobüs ve kamyon üretmeye başlamış bulunmaktadır. Özellikle Avrupa ülkelerinde, kapalı iş/çalışma mekanlarındaki hava kirliliğ in in önlenmesine yönelik olarak CNG, başta forkliftler olmak üzere kapalı mekan taşıtlarında oldukça yaygın kulla54 ,nn,.dogalgaz.com.tr Doval Gazın Ula ımda Kullanılması Neden CNG -Bölüm 2 nılmaya başlanılmıştır. İşverenler, kapalı mekan taşıtlarının ürettiği emisyonların azaltılması konusu ile işyeri sağlık ve güvenliği açısından da giderek daha çok ilgilenmektedir. Kapalı mekan taşıtlarının CNG ile çalıştırılması, daha temiz emisyonlar, yakıt masrafından tasarruf ve daha fazla güvenlik demektir. Türkiye'deki Durum Türkiye'deki CNG deneyimi, İstanbul ve Ankara Büyükşehir Belediyeleri'nin 1993-94 yıllarında devreye aldıkları Temiz Şehir Projesi kapsamında başlatılmışsa da; bu uygulama çeşitli nedenlerle gelişme imkanı bulamamıştır. Bugün itibariyle Türkiye'de yaklaşık 400 araç doğal gaz ile çalışmakta; aktif olaraksa halen 2'si EGO ve İETT'ye ve 3'ü İstanbul, 1'i Ankara illerinde, 1'i TOFAŞ fabrikasında özel teşebbüse ait olmak üzere, toplam 7 dolum istasyonu bulunmaktadır. İstanbul Yenibosna, Topkapı ve Maltepe'de kurulan istasyonlarda aynı anda araç dönüşümü de yapılmakta, dönüşüm maliyetinin ise yaklaşık 1000-1250 Avro olduğu hesaplanmaktadır. Ülkemizde bulunan yaklaşık 1,5 milyon adet ticari araç ve 5,5 milyon adet özel otomobil, doğal gaza dönüşüm için çok önemli bir potansiyel oluşturmaktadır. Güvenilir bir CNG tedarik ağının kurulduğu bir pazarda, özellikle son dönemde petrol fiyatlarından kaynaklanan akaryakıt fiyatlarının aşırı yüksekliği dikkate alındığında, çok kısa bir süre içerisinde 400-500 bin aracın dönüşümünün yapılabileceği öngörülmektedir. Bu, Türkiye doğal gaz pazarı için yıllık ilave 1 milyar m3 düzeyinde bir doğal gaz tüketimi anlamına gelmektedir. Tüketicinin aradığı istikrarlı ve güvenilir bir CNG politikasın ı n uzun vadede devam edeceği düşünüldüğünde bu rakamların 800 bin araç ve 2.4 milyar m3 doğal gaz tüketimine ulaşacağı anlaşılmaktadır. Arjantin'de bugün, bu miktarının 2.5 milyar m3 olduğu hatırlanacak olursa, bu tahminin gerçekçiliği daha iyi anlaşılabilecektir. Sektöre! düzenlemelerin yanı sıra, gerek kaynak israfın ın önlenmesi gerekse etkin bir pazar politikasının geliştirilmesi için başta büyük şeh irlerimiz olmak üzere tüm kentlerimizde, ivedilikle dolum istasyonu yeri ve sayısını belirleyecek teknik ve ekonomik çalışmaların yapılması gerekmektedir. Sadece şehirlerimizde değil ayrıca devlet karayolu ağında planlı ve programlı CNG dolum istasyonu ağının da şimdiden tasarlanması ve yapımı, doğal gaz dönüşümüne sıcak bakan tüm araç sahipleri açısından en önemli güven unsuru olacaktır. Daha Ekonomik ve Çevreci Bir Yakıt Bu kapsamda, İstanbul için mevcut orta basınçlı hatlar, depo menzili, hiç bir aracın yönünü değiştirrrıemesi gibi temel ilkeler baz alınarak yapılan asgari CNG istasyon ağı oluşturulmasına yönelik bir çalışmanın sonuçlarına göre, tüm şehir için gerekli istasyon sayısı 28 adet olarak hesaplanmıştır. Özel sektör ve kamu yararına faaliyet gösteren şirketler tarafından tamamlanan bu çalışmanın, diğer araç sayısı yüksek tüm illerimiz için de yapılması büyük önem arz etmektedir. Bu açılımlar kapsamında, doğal gazın, benzin, motorin ve LPG'ye oranla daha ucuz bir yakıt alternatifi haline geleceği, doğal gaz için ÖTV'de sağlanacak indirimin Hazine'ye muhtemel yükünün ise akaryakıt olarak satılacak gaz miktarının artması ile giderilebileceği ve araçlarda doğal gaz kullanımının yaygınlaşmasının zamanla önemli bir doğal gaz talebi yaratacağı dikkate alınarak, doğal gazın araçlarda kullanımının yaygınlaştırılmasında büyük yarar bulunmaktadır. Unutulmamalıdır ki, yakıtın türü ne olursa olsun, araç sahipleri ne kadar fazla akaryakıt tüketirse, devletin vergi geliri de o kadar artacaktır. Ayrıca tonu 470 $'dan ithal edilen LPG'yi de hesaba kattığımızda 1000 Sm3'ü ortalama 200 $'dan ithal edilen doğal gazın, söz konusu yakıtların yerine ikamesinin döviz giderleri ve bütçe açıkları üzerindeki pozitif etkisi de, yadsınmamalıdır. Son olarak, AB yolunda ilerleyen Türkiye'nin, sadece AB düzenlemeleri kapsamında değil kendi insanları için de temiz ve solunabilir, kaliteli bir havaya sahip olması açısından doğal gazlı araçların sahnedeki yerini mutlaka alması gerekmektedir. Not: Bu yazının ilk bölümü Doğal Gaz dergisinin 105. Eylül 2005 sayısında yayınlanınıştır. ■ Doğal Gaz Dergisi Sayı 106 / Ekim 2005
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=