Gör u ş Veni petrol fiyatları, doğalgaz anlaşmalarındaki fiyatları 230$'a taşıdı. Doğalgaz tüketicileri Gazprom'a, sözleşmelerindeki formül gereği doğalgaza 230$'1 tıkır tıkır ödemeliydi. Kendisine kafa tutan Ukrayna niçin bu hesabın dışında kalsın ki? nun hesabına göre Rusya buna cesaret edemezdi. Ukrayna Nerede Yanıldı? Petrol fiyatlarının 2005 yılı içinde 68$'0 kadar yükselmesi doğalgazın fiyatını ve stratejik önemini arttırdı. Ülkeler ve büyük sanayi şirketleri petrole karşı alternatif yakıt arayışına girerken en favori alternatif doğalgazdı. Doğalgaz satış anlaşmalarını içindeki formüle göre, petrol, fuel-oil ve kömür fiatlarındaki artışlarla doğalgaz fiyatı artsa da, yine doğalgaz, en ucuz fosil yakıt olma üstünlüğünü sürdürüyordu. Yeni petrol fiyatları, doğalgaz anlaşmalarındaki fiyatları 230$'a taşıdı. Doğalgaz tüketicileri Gazprom'a, sözleşmelerindeki formül gereği doğalgaza 230$'1 tıkır tıkır ödemeliydi. Kendisine kafa tutan Ukrayna niçin bu hesabın dışında kalsın ki? Ol ocakta gazı kestikten sonra Gazprom, bu hesapları yaparak, bu defa 230$'1ık fiyatı telaffuz etmeye başladı. Gaz kesilince Ukrayna, hesapları tutmadığı için 230$'1ık fiyatı kabul etti ve 03 ocak saat 15'te gaz yeniden açıldı. 04 ocakta Gazprom CEO'su Alexey Miller bir basın toplantısı yaparak, Ukrayna ile 230$ üzerinden 5 yıllık gaz anlaşması yaptıklarını resmen açıkladı. Bu Olaydan Avrupa Nasıl Etkilendi? Avrupa, 2005 yılında ihtiyacı olan 535 BCM gazın 250 BCM'sini yerli üretimle karşıladı, 60 BCM'ini Kuzey Afrika'dan, 70 BCM'ini Norveç'ten, 138 BCM'ini Rusya'dan (Gazprom'- dan) ve 17BCM'ini diğer kaynaklardan aldı. Yani Avrupa doğalgaz temininde kaynak çeşitlendirmesi yaparak, ihtiyacının sadece dörtte birini Rusya'- dan alma basiretini gösterdi. Böylece kendisini gazda Rusya'ya bağımlı duruma sokmadı. Öyle olunca son olayda da bir yandan LNG depolarına diğer yandan da yeraltı doğalgaz depolarına yüklenerek Gazprom'un iki günlük doğalgaz kesintisini krize dönüşmeden atlattı. Avrupa'da Doğalgaz Kesintilerinde Hangi Ülkeler Daha Çok Kırılgan? Avrupa'nın çok gaz kullanan ve az gaz üreten ülkeleri kırılgan oluyor ve Rus gazındaki basınç ve debi değişikliklerinden daha çok etkileniyor. Bu ülkelerden yeterli hacimde doğalgaz deposu olmayanlar iyice sıkıntıya giriyorlar. Son olayda Rusya'- dan yılda 33 BCM gaz alan Almanya, 1OBCM gaz alan Fransa ve 9 BCM gaz alan Avusturya etkilendiler. Ancak İtalya sıkıntıya girdi. Rusya' dan yılda BCM gaz alan Türkiye, 1 ve 2 ocak günlerinde tatil olması ve havaların iyi gitmesi nedeniyle sıkıntıya girmedi fakat etkilendi. Bu kesintiyi kamuya ait doğalgaz santrallerinin elektrik üretimini kısarak, sıkıntıya düşmeden atlatabildi. Avrupa Rus Gazını Daha da Azaltabilir mi? Çok zor görünüyor. Avrupa Rus gazını bugünkü seviyesinde tutabilirse (ihtiyacının dörtte biri) başarı sayılır. Zira bugün ihtiyacının yaklaşık yarısını sağlayan yerli üretim kaynakları giderek azalmakta. Bunlar içinde en büyük kaynak olan Kuzey Denizi'ndeki doğalgaz rezervlerine en çok 20 yıllık ömür biç iliyor. Afrika'- dan LNG şeklinde gelen gazın talibi çok ve en büyük müşterisi de ABD. Buna karşın Rusya'da son 20 yıl içinde, mevcutlar kadar yeni rezervler bulundu (Yamal, Sakhalin gibi) Rusya'da gaz üreten, Gazprom'un dışında pek çok şirket var. Bunlar gazını iç pazarda satıyor. Gazprom'un üretimi de eksilmiyor, artıyor. 2000 yılında 523 BCM olan gaz üretimi, 2005'te 547 BCM oldu. Bu rakamın 201 0'da 560 BCM'e, 2020'de de 590 BCM'e ç ıkartı lması planlanmış. Ayrıca Gazprom, bu güzel fiyatlarla daha çok gaz ihraç etmek maksadıyla, 2000 yılında 1000 m3'ü 9,0$ olan gazın iç pazar fiatını 2005'te 36,5$'a yükseltmiş ve 2010'da da 59,0$'a getirmeyi planlıyor. Yani Rusya, Avrupa'nın "olmazsa olmaz" Gaz Tedarikçisi olmaya devam edecek. Uzun Vadede Ukrayna Sorunu Nasıl Çözülür? Ukrayna 1991 'den beri Rusya için en büyük başağrısı. Bağımsızlığına kavuştuktan sonra Rusya'nın Karadeniz'deki filo üstünlüğüne kafa tuttu. Çok ucuza aldığı gazın parasını ödemedi ve gaz borcunu, Rusya'- nın Batı Avrupa'ya sattığı gazın geçiş ücretine (transit fee) saydırmaya çalıştı. 2004 sonunda yaptığı "turuncu devrimle" de politik olarak Rusya'dan koptu ve kendisine AB'de ve NATO'da yer açmaya çalıştı. Bütün bu gelişmeleri dikkatle izleyen Rusya, Avrupa'ya sattığı gazın Ukrayna topraklarından geçen ağırlığını, bu ülkeye hiç uğramadan Avrupa'ya aktarmanın yollarını aradı. Çözüm olarak da Yamal yarımadası doğalgaz yataklarını, St. Petersburg ► Doğal Gaz Dergisi, 2006/1 1
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=