Panorama nu belirtiyor. Türkmenistan'daki gaz üretimi 2000 yılından beri %25'ten daha fazla arttı, Fakat, Orta Asyalı diğer komşu devletlerinde olduğu gibi, eğer çözülmezse nakliye engelleri uzun vadeli hidrokarbon gelişimini sınırlayacak (Dorian, Ekim 7, 2002). Türkmenistan gazının değeri büyük çapta pazara ulaştığında belirlenmektedir. Bu nedenle, Türkmenistan'ın kaynaklarını taşımak için planlanan ya da teklif edilmiş olan ve bir çoğu Rusya dışındaki gaz ihraç hattına alternatif olacak çok sayıda boru hattı projesi gündemdedir. Birkaç Eski Sovyet devletinden biri olan Özbekistan, 1991 'de bağımsızlığına kavuştuğundan beri petrol üretimi sürekli olarak artmaktadır. Devlet şirketi Uzbekneftegaz 1996'da petrol üretimini 7.6 milyon metrik tona yada 175.000 b/d'ye çıkararak o yıl kendi ihtiyacını karşıladı. Bunun sonucu olarak, ülke o yıl içinde net ithalatını durdurdu. 2003' te Özbek üretimi 166.000 b/d ya da 7, 1 milyon metrik ton civarında dengelendi. Özbekistan'ın toprak sathının %60'1 petrol ve gaz potansiyeli gösterdiğinden petrol ve gaz kaynakları açısından bereketli bir ülkedir. 0.6 milyar varil veya 0.1 milyar metrik ton olarak tahmin edilen mütevazi boyutlarda petrol rezervleri vardır. Eğer uygun dış pazar tanımlanmış olsa, ülkenin kolaylıkla üretimini artırabileceği söylenmektedir. Ülkenin tespit edilmiş olan petrol ve gaz veren alanlarından sadece beşindeki potansiyel (keşfedilmemiş) kaynakların 5 milyar metrik ton petrol ve buharı ve 5.5 tem doğal gaz olduğu tahmin ediliyor. 2000 yılında Uzbekneftegaz Ulusal Petrol ve Gaz Şirketi, 51 'i halihazırda petrol, 27'si gaz ve 17'si buhar üreten171 petrol ve gaz sahası tespit etmiş ve ortaya çıkarmıştır (lnterfax Haber Ajansı, Mayıs 4, 2000). Diğer Orta Asyalı komşularından farklı olarak Kırgızistan ve Tacikistan yalnızca küçük miktarlarda petrol üretmektedir. Özellikle Tacikistan oldukça az miktarda petrol ve doğalgaz rezervine sahip olduğundan, ağırlıklı olarak eski Sovyet cumhuriyetlerinden, bilhassa da Özbekistan ve Türkmenistan'dan yaptığı ithalatlara dayanmaktadır. Kırgızistan yedi geliştirilmiş petrol sahası ve iki petrol/gaz sahasına sahiptir fakat zorlu coğrafi şartlar nedeniyle kazanım oranı düşüktür. Doğu Kırgızistan'da, Çin Tarim Basin sınırının hemen karşısında bulunan Naryn alanının uygunluğu nedeniyle arama çalışmaları sürmektedir. Kırgızistan'daki mevcut ham petrol üretim düzeyi 2.000 b/d, tüketim düzeyi ise 20.000 b/d civarındadır (Enerji Bilgi Yönetimi, Mayıs 2005). Ekim 1996'da, Kırgızistan'ın ilk ve tek petrol rafinerisi Jalalabad, 10.000 b/d kapasite ile açıldı. Ham petrolün yerel 2005 2010 2015 kullanım için üretimi sadece 2.000 b/d olduğundan Jalalabad çoğunlukla kapasitesinin altında kullanılmaktadır. Jalalabad, İngiliz şirketi Petrofac Resources inter national, Ltd. ve devlet malı Kyrgyzneftgaz' ın ortak girişimi olan Kyrgyz Petroleum Company tarafından yönetilmektedir. Rafineride, gaz buharının benzine dönüştürülmesi için Özbekistan'la ithalat görüşmeleri yapılmaktadır. Kırgızistan'daki hemen hemen tüm petrol ve gaz ürünleri Kazakistan ve Rusya'dan ithal edilmektedir. Kazakistan 1.2 milyon 2.0 milyon 3.4 milyon Üretim 1.0 milyon 1.6 milyon 2.9 milyon İhracat Türkmenistan Üretim 560.000 960.000 1.3 milyon İhracat 320.000 660.000 960.000 Xinjiang, Çin üretim NA 600.000 NA İhracat NA NA NA NA: Mevcut değil Not: Tahminler, genel olarak yerel yönetimlerce yayınlanmış belgelerden alınmıştır. Şekil 3. 201S'te Orta Asya'da Öngörülen Petrol Üretimi ve İhracatı (varil/gün) -! Doğal Gaz Dergisi, 2006/10 Yabancı Yatırımlar Günümüzde özel yabancı yatırımcıların çoğu, Orta Asya ile ilgilenmekte ve bölgedeki potansiyel olarak büyük petrol ve gaz sahalarını geliştirmek için teknoloji ve uzmanlık sağlamaya odaklanmıştır. Orta Asya ve Xinjiang'a yatırım yapmayı düşünen şirketlerin ve uluslararası kredi kurumlarının en büyük kaygısı, özellikle de ortak girişimli anlaşmaların kayıt ve şartlarıyla ilgili olarak, yatırımları tehlikeye atabilecek istikrarsız ya da bulanık vergi, para birimi, yatırım ve çevresel kanunlardır. Petrol ve gaz yatırımcıları: belirgin şekilde, güvenilir ihracat opsiyonları sağlamanın endişesini duymaktadır. Kazakistan'da çok sayıda milyar dolarlık anlaşmalar yapılsa da bazıları bozulmuş yad a ertelenmiştir. Orta Asya'nın karlı petrol ve gaz endüstrilerinde 1990'Iardan beri çok sayıda üstün yatırım alanları oluşturulmuştur: O Hidrokarbon sismik yansıma ve kırılmaları için gelişmiş metodolojiler O Kompresörler ve gaz ayırmayı içeren gaz toplama ve kullanımı için entegre sistem geliştirilmesi O Boru hattı yapımı ve onarımı O Daha önce tükenmiş olarak görülen, fakat hala gelişmiş teknolojilerle çıkarılabilecek hidrokarbonlar barındıran alanların canlandırılması O Ürün depolama birimleri ve doğalgazla çalışan petrokimya tesislerinin yapımı O Rafineri tasarımı, modernizasyonu ve yapımı O Dış kıtalardaki çalışmalar için ölçüm ekipmanı ve teknoloji Önümüzdeki yıllarda yatırımcılar, Orta Asya'da gelişen enerji endüstrisinde sermaye için rekabet, çevresel kısıtlar, artan ücretler ve iş gücü maliyetleri, değişen araştırma merkezleri, geliştirme ve işleme, ve benzersiz politik değişimler gibi daha karmaşık sorunlarla yüzyüze gelecekler. Orta Asya'da Çin, Rusya, İran ve Turkiye'nin komşuluğun- ►
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=