Çözümleri l \ \ ---- 3 ·--- 4 200bar /50mbar 1/. --- 2 4 [50-75)bar ---- 3 ' Efrx:ı-/25mtx:ır 3 3 (l: Tank, 2:Kompresör, 3: Çek valf, 4:Basınç düşürme valfi) Şekil 3. RMS istasyonuna Kurulacak Depolama Sistemi Yukarıdaki sistemden farklı olarak daha fazla gaz depolanmak istenirse, Şekil 2'te görülen deponun daha fazla gazla doldurulabilmesi için sisteme bir kompresör [l O) ilave edilerek 4 barlık Gerekirse küçük işletmelerde gaz basıncı 200 bar değerine çıkartılarak daha fazla miktarda doğalgaz sıkıştırılarak depolanabilir. ana hattan alınan doğalgaz kompre- Gaz kesilmelerine karşı düşünülen disörün sıkıştırma oranına bağlı olarak gaz basıncı artırılıp tanka gönderilmektedir. Ancak bu sistemde tank basıncı artığı için Şekil l 'den farklı olarak sistem emniyetini sağlamak için emniyet valfi (9) kullanılması zorunludur. Gaz basıncı Şekil 2'te 25 bar değerine çıkartılmış olup gaz kesilmesi durumunda tank içindeki basınçl ı gaz kullanım hattına verilmeden önce, basınç regülatörlerinde (5) gaz basıncı önce 25 bardan 4 bara daha sonra 4 bardan 21 mbar değerine düşürülerek iç tesisata kullanılmak üzere gönderilebilir. Şekil ı 'deki sistem basıncı 4 bar iken verilen şartlar için depolanan gazın dayanma süresi ı saat iken, tank basıncı 25 bar değerine çıkartılınca dayanma süresi yaklaşık 6 saat değerine ulaşmaktadır. Bu sistemin diğer sistemden en önemli farkı, devrenin basınçlı olması nedeniyle depolama tanklarının basınca dayanıklı olması ve devrede kompresör, emniyet valfi gibi elemanların kullanılmasının sistemin ilk yatırım maliyetlerini artırmasıdır. ~ I Doğal Gaz Dergisi, 2006/11 1 ğer bir sistem ise RMS istasyonlarına doğalgaz dağıtım şirketleri tarafından yerleştirilecek basınçlı depolama sistemleridir. Bu sistemle ilgili önerilen devre Şekil 3"te görülmektedir. RMS istasyonlarında mevcut 50-75 bar civarındaki doğalgaz, kompresör (2) yardımıyla basınç Pl değerinden P2 değerine çıkartılarak (yaklaşık 200 bar) özel yapılmış basınçlı tanklarda depolanması mümkündür. Ancak basınç dönüşüm oranı 200 bardan 50 bar değerine ¼ oranında olacağı için bu tanklarda fazla miktarda gaz depolanması mümkün olmayacaktır. Buna rağmen bu sistem, RMS istasyonlarında meydana gelen dalgalanmaları sönümleyecek, sistemin düzenli çalışmasını sağlayacaktır. Zaman zaman RMS istasyonlarında meydana gelen basınç dalgalanmaları nedeniyle kısmi de olsa gaz kesintileri olmakta ve sisteme ani müdahaleler gerekmektedir. Böylece sistem güvenli ve sorunsuz bir şekilde çalışacaktır. Şu anda ülkemizde taşıtlarda doğalgaz kullanımına yönelik olarak 200 bar basınçta doğalgaz depolanmakta ve araç içinde bu basınçta depolanan doğalgaz basınç düşürülerek taşıtlarda rahatlıkla kullanılmaktadır. [3] Sonuç Doğalgazın dışa bağımlı olması nedeniyle zaman zaman meydana gelen aksaklıklar nedeniyle Türkiye genelinde karşılaşılan doğalgaz kesintisinin giderilebilmesi için değişik noktalarda doğalgazın depolanması Türkiye gündemindeki önemini korumaktadır. Bu maksatla küçük ölçekli işletme ve evlerde yapılacak depolama sayesinde hangi oranda ve miktarda doğalgazın depolanabileceği araştırılmış ve yüksek basınçlara çıkılmadan yapılacak bir depolamanın pek önemli olmadığı anlaşılmıştır. Ancak yüksek basınç teknolojisinin getirdiği maliyet ve tehlike boyutu ayrıca araştırılması gerekir. Bunun yanında bölgesel bazda RMS istasyonlarına kurulacak LNG depoları ile kesinti durumunda bölge halkının doğalgaz ihtiyacı karşılanabilir. Bu maksatla doğalgaz dağıtım firmalarının bu çalışmaların ön çalışma larını yapması gerekir. Bunun yanında RMS istasyonlarına ilave edilecek depolama tankları ile sistemde meydana gelecek değişimler depolama sayesinde sönümlenerek sistemdeki aksaklıklar giderilecektir. Kaynaklar _________ _ 1. A. Uğur Gönü/alan "Tiirkiye'deki Enerjide Doğa/gaz Kullanımı ve Doğa/gaz Depo- /anmasın111 Önemi" 11. Doğa/gaz & Enerji Yönetimi Kongre ve Sergisi Bildiriler Kitabı, tınnıob Makine Mühendisleri Odası Yayını 2003 2. lvl.Faıilı Balıacı "Alternatif Araç Yakıtı CNG" LPG ve CNG Uygulamaları Sempozyumu Bildiriler Kitabı, ınımob Makine Mühendisleri Odası Yay1111 2002 3. H. YBora, "Doğa/gazlı Taşıtlar ve CNG Dolum İstasyonları, il. Doğa/gaz & Enerji Yönetimi Kongre ve Sergisi Bildiriler Kitabı, ımmob Makine Miilıeııdisleri Odası Yayını 2003 ...ı(
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=