m Panorama çabasındayız. Başarısız olunduğunda, ülke olarak ortak fona koyduğumuz parayı geriye alamayız. 7. Çerçeve Programı kapsamında, enerji sektörünün oyuncuları gelişmeleri biraz daha yakından takip etmeli." Enerji konusunda desteklenecek projenin bu başlıkları: 1. Hidrojen ve Yakıt Pilleri 2. Yenilenebilir Enerji Kaynaklarından Elektrik Üretimi Araştırmacı İsmail Bican ve Uzman Araştırmacı Tansel Şener proje hakkında bilgi verdi 1 3. v,enilenebilir Kaynaklardan Yakıt Uretimi 4. Yenilenebilir Kaynakların ısıtma ı ve Soğutmada Kullanımı 5. Sıfır Emisyon Enerji Üretiminde co2 Tutulması ve Depolanması 1 1 6. Temiz kömür Teknolojileri 7. Akıllı Enerji Ağları 8. Enerji Verimliliği ve Tasarrufu 9. Enerji Politikalarının Geliştirilmesi 1 için Gerekli Bilgi Altyapısının Oluşturulması sek Mühendisi ve Araştırmacı İsmail Bican tarafından yürütülüyor. Projenin gelişim sürecini, ayrıntılarını ve hedefini Tansel Şener'den öğreniyoruz. Doğalgaz ve hidrojen karışımlarının dağıtımını kapsayan Natural-Hy Projesi'nin 1 Mayıs 2004 tarihinde başladı. Proje, AB'nin 6. Çerçeve Programı kapsamında 39 ortakl ı bir proje. Projenin koordinatörlüğünü Hollanda Gaz Dağıtım Şirketi Gazoni yürütüyor. Birçok yaBirliktelik Kazandırır bancı ülkeden ortağı bulunan projeye, Ulusal anlamda biraya gelmenin doğ- üniversiteler, gaz dağıtım kuruluşları ve ru olacağına dikkat çeken Tırıs, "Avrupa ülkelerinden birçoğu bir projeye girerken birçok kurumuyla birlikte hareket ediyor. Burada amaç, kuruma geri gelen para ilk bakıldığında az gibi görünse de, birçok kurum aynı projeden destek alması durumunda ülkeye gearaştırma merkezleri destek veriyor. Buradaki ortak amaç, sürekli sözü edilen "hidrojen çağı"na geçişe hazırlık. "Hidrojenin dağıtımının nasıl yapılacağı" sorusuna bu projeyle cevap arıyoruz. Doğalgaz borularla aktarılabiliyor len para ve teknolojik bilgi son derece ancak hidrojen için bu şu anda mümyüksek oluyor" açıklamasını yapıyor. kün değil. Hidrojen için benzer bir yöntem uygulanabilir mi, var olan boru "Bizde de böyle bir koordinasyona ihti- hatları bu amaçla kullanılabilir mi? Proyaç var. Entegre olmalıyız. Bu koordinasyonu sağlamak her hangi bir kurumun görevi değil. Ancak birilerinin de bunu yapması gerekiyor. Sivil toplum kuru l uşla rının ve sanayi kuruluşların ın da bu anlamda daha etkin olması şart." TÜBİTAK Türkiye'yi Hidrojen Çağı'na Enerji Enstitüsü'nün en önemli çalışmalarından birisi de, "Natural-Hy" adı verilen doğalgaz ile hidrojen karışımlarının dağıtımını öngören proje. Proje, Kimya Yüksek Mühendisi ve Uzman Araştırmacı Tansel Şener ile Makine Yük- -! Doğal Gaz Dergisi, 2006/12 jenin odağında bu var. Temelde, hidrojen ve doğalgazın karışım olarak doğalgaz boru hatlarından aktarılarak son kullanıcıya yakın bir yerde ayrıştırılması ve hidrojenin direkt kullanılması veya doğalgazla birlikte yakılması söz konusu. Bu kapsamda biz de gerek TÜBİTAK gerekse İGDAŞ olarak iki farklı iş paketinde yer alıyoruz. Bizim MAM Enerji Enstitüsü'nde yaptığımız testler genellikle boru hatlarında kullanılan çeliklerıe ilgili. Bunların dayanıklılık testlerini gerçekleştiriyoruz. öte taraftan hidrojen-doğalgaz karışımlarının tamir edilmiş borularda akışını modellemeye yönelik çalışmalar yapıyoruz. Çalışmalarımız genelde bu kapsam içinde bulunuyor. l 7 Milyon Euroluk Proje Projenin genel bütçesi 17 m ilyon euro. Bunun 11 milyon euro'su AB tarafından destek görüyor. Bizim de payımız 458 bin euro. Proje 60 ay sürecek ve Mayıs 2009'da da son bulacak. Bu kapsamda AB ve aday ülkelerinin tüm altyapısının doğalgaz-hidrojen karışımının taşınmasına uygunluğu araştırıldığından proje sonunda, hatların ne kadarının revizyondan geçirildikten sonra doğalgaz-hidrojen karışımlarının geçişine müsait olacağını, ne kadarının bu iş için uygun olmadığını, ne kadarının yenilenmesi gerektiğini belirleyeceğiz. öte yandan bu çalışmalarla ilgili ekonomik finansal analiz de yapılacak. Var olanları revize ederek kullanmak mı daha az maliyetli olacak, ►
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=