Söyleşi noktada iki ülke arasında bir ortak anlayış var. Türkiye halihazırda gaz ihtiyacının %60'tan fazlasını GAZPROM'dan sağlıyor. Halen GAZPROM'un üçüncü büyük müşterisiyiz. Bu birlikteliği, yeni işbirliği imkanları yaratarak geliştirmek istiyoruz. Bu konuda görüşmelerimiz devam ediyor. İkinci Mavi Akım konusu dillendirilmiş olmakla birlikte henüz üzerinde ayrıntılı olarak çalışılmış bir proje değil. Mevcut Mavi Akım hattının kapasitesi günlük 45 milyon m3 ile sınırlı, önümüzdeki yıllarda artan iç talep düşünüldüğünde özellikle kış aylarında Türkiye bu kapasitenin tamamına ihtiyaç duyacak gibi gözüküyor. Yaz aylarında bir miktar atıl kapasite oluşacak, tabii ki bu kapasite değerlendirilebilir. Ancak mevcut hattan büyük çaplı gaz sevk i yatı yapılabilmesi için özellikle kış aylarında mevcut kapasite yetersiz kalacaktır. Halen ülkemizde yaz aylarında günlük tüketim 70-75 milyon m3 iken, bu rakamın içerisinde bulunduğumuz kış aylarında 135 milyon m3'e kadar çıkması bekleniyor. Tüketimde bu kadar büyük bir mevsimsel farklılık varken arz güvensıkıntı yaşadık. İran her kış bize böyle sorunlar yaşatıyor. 2006 yılında kontrata göre günlük olarak vermeler i gereken gaz miktarı 28 milyon m3 iken, Kasım ve Aralık aylarında uzunca bir süre 5 milyon m3'ün altında gaz arzı sağlayabildiler. Bazı günler gaz arzı tamamen durdu. Bu çok ciddi bir açık. Bu açığı kapatabilmek bir dizi tedbirler aldık. İç talebi dengelerken mukavelede taahhüd edilen teslimat miktarlarını esas almak durumundayız. Ancak tedarikçi ülkeler bu taahhütlerini yerine getirmekte zaman zaman zorlanabiliyor ve hatta bunu alışkanlık haline getirebiliyorlar. Geçen kış İran'la yaşadığımız ve artık kronik hale gelmiş olan eksikteslimat problemine ilaveten Rusya ve Ukrayna arasında yaşanan kriz nedeniyle Batı Hattımızdan gelen gaz miktarında da yaklaşık l O milyon m3'1ük bir azalma olması ve normalde Marmara Ereğlisi LNG Terminalimize boşaltma yapması gereken bir tankerin de hava muhalefeti nedeniyle Çanakkale'yi geçememesi sonucunda belirli günler için arz açığımız 40 milyon m3'ü aşmıştı. liğimizi her şartta garanti altına almak O günlerde 1 1 5 milyona yakın bir tükeiçin söz konusu kapasiteyi öncelikle biz timimiz olduğu düşünülürse bu çok kullanmak istiyoruz. önemli bir açıktı. Böyle bir açığı kapatGAZPROM'un doğalgazı Türkiye üzerinden daha Güneye uzatma yönünde de bir talebi var. Biz bu noktada Ceyhan'da bir sıvılaştırma tesisinin kurulması ve bu suretle doğalgazın dünya piyasalarına LNG olarak satılması da dahil olmak üzere gelecek somut tekliflere açık olduğumuzu belirttik. Ceyhan, böyle bir sıvılaştırma terminalinin kurulması için çok ideal bir alan. Geçen seneki problem dolayısıyla Türkiye depolama girişimlerinde bulundu. Çalışmalarda son durum nedir? Ocak 2006'da yurt dışı arz kaynaklarında yaşadığımız kesintiler sebebiy l e bir mak büyük kapasiteli yeraltı depolama tesisi bulunmayan ülkeler için imkansız gibi. Biz bu krizi bir iki günde uyguladığımız kısıntı ve kesintilerle hafif bir şekilde atlattık. Dolayısıyla 2006-2007 kışnda da aynı problemleri yaşamamak ilave önlemler aldık. Bu kapsamda, atılan en önemli adım 4 senedir mevzuattaki bazı kısıtlamalar yüzünden atıl durumda bekleyen Egegaz terminalinin devreye alınmasıdır. Egegaz Sisteme Çok Ciddi Katkı Sağlıyor Bu tesisi hizmet alımı yoluyla yıllık l , l milyar m3 kapasiteyle çalıştırabilecek şekilde doğalgaz sistemimize yeni bir arz noktası olarak dahil ett i k. Şu anda doğalgaz sistemimize ve ülkemiz arz güvenliğine çok ciddi katkı sağlıyor. Tesiste günde 1 2-4 milyon m3 gazlaştırma yaparak doğalgaz şebekesine verme imkanına sahibiz. Gazlaştırma miktarı günlük ihtiyaca göre belirleniyor. Özellikle İran'ın gaz arzını durdurduğu şu günlerde, Egegaz'ın devrede olması gerçekten çok büyük bir kazanç. Ne kadar doğru bir karar verildiği, şimdi daha iyi ortaya çıkıyor. İran'ın gaz arzını durdurması ile ilgili olarak sunduğu bazı teknik gerek.çeler var, ama asıl sorun iç tüketimi karşılamakta zorlanması ve bize vermeyi taahhüt ettiği gaz miktarını iç tüketimi karşılamak için kullanması. Mukavele tahtındaki yükümlülüklerini yerine get i rmeleri için kendilerini sözlü ve yazılı olarak, zaman zaman diplomatik kanalları da kullanarak uyarıyoruz. Mukaveleden gelen haklarımızı kullanarak eksik teslimat cezaları da uygulanıyor. Ancak bu cezalar İran tarafının gaz arzını azaltmasını engellemiyor. Şu anda uluslararası tahkimdeyiz. Sadece fiyat revizyonuna ilişkin değil eksik teslimat ve geçmiş yıllarda yaşadığımız eksik kalite probleminin de giderilmesine yönelik taleplerimiz var. İran'la yaşanan eksik teslimat sorunu devam ederken, GAZPROM gerek Batı ► -jDoğal Gaz Dergisi, 2007/2 şengül-d-dogalgazl 2 1 -botaşsöyleşi-3
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=