Sektöre! Forum hakkındaki tebliğde verilen formülle standart metreküpe hesaplanması esastır. Botaş ithal edip, sınırda ölçüp, millileştirdiği doğalgazı boru hatları ve kompresör istasyonları vasıtasıyla taşıyıp sanayi kuruluşlarına ve dağıtım şirketlerine satmaktadır. Botaş'ın sayaç sistemleri sıcaklıkve basıncın otomatik ölçülüp gerekli düzeltmelerin otomatik yapıldığı sistemlerdir. Boru hatlarının ğerlere uygun ayarlanmalı ve sayaçlar gaz sıcaklığından etkilenmeyecek ortamlarda muhafaza edilmelidir. Daha basit bir ifadeyle bilmek gerekir ki; 21 mbar'da çalışacak sayaçlara 1 6 - 1 7 mbar'da gaz verilirse ve/veya sayaçlar hep kalorifer kazanlarının yakınına monte edilirse ölçümden önce gaz genleşip hacmi artacağından sayaç ölçüm değeri hatalı olur, aynı kaloriyi almak için daha fazla gaz kullanılır. devreye alma operasyonları ve iş- Madde Denkliği letme sırasında doğalgaz havaya verilmektedir. Basınç düşürme sırasında oluşacak aşırı soğumayı önlemek üzere gazın ısıtıldığı ısıtıcılarda doğalgaz kullanılmaktadır. Sonuçta Botaş, aldığı gaz ile sattığı gaz arasında doğalgazın denkliği çalışmalarını yapmakta ve 'Gaz Hareket Tablosu' adını verdiği bu çalışmalar Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurumu denetçileri tarafından dikkatlice takip edilmektedir. Hacim Düzelticisi Olmayan Müşteriler Ne Yapmalı? Doğalgaz Piyasası Dağıtım ve Müşteri Hizmetleri Yönetmeliği'ne göre; doğalgaz tüketim miktarının belirlenmesinde, sayaçlardan okunan değerin otomatik hacim düzelticiler vasıtasıyla düzeltilmesi esas olsa da hacim düzelticisi olmayan müşterilerin doğalgaz tüketim miktarının nasıl yapılacağı, ilgili mevzuatta belirtilmiştir. Şehirlerde bina ve konut ısıtılmasında her sayacın girişine otomatik düzelticili sayaç kullanılması pratik ve ekonomik değildir. KoLavoisier'in maddenin korunumu yasası, gaz alıp satan tüm şirketlerin doğru ölçüm yaptığını belirlemek için periyodik kalibrasyon ve kontrollerin yanı sıra yıllık madde denkliğini de yapmalarını emretmektedir. Dağıtım kuruluşları Botaş'tan ne kadar gaz almışlar, ne kadar gaz şebekede stoklanmış, operasyon veya devreye alma sırasında havaya verilen gaz var mı? Dahili tüketim ne kadar? Ne kadar gaz satılmış? ması sonucunu doğurur ki; aylara veya yıllara göre sabit olup şebeke kontrolleri ciddi yapılmazsa artar. Ölçüm hataları ise basınç ve sıcaklık değerlerine göre ortaya çıkar. Ölçülemeyen gaz şebekedeki kaçak, basınç ve sıcaklık düzeltme katsayılarının durumuna göre bazı yıllar artı, bazı yıllar eksi değer verebilir. Bu normaldir. Ölçülemeyen gazın farkına göre dağıtım şirketi şe- [Burada hata yapmamak için ön öde- beke kontrolleri sıkılaştırılmalı veya sameli sayaçlarda depo edilen gaz mik- yaç giriş sıcaklık ve basınç değerleri tarını dikkate almak gerekir) belirlen- kalibre edilmelidir. Eğer ölçülemeyen melidir. Her yıl sonunda yapılan bu gaz miktarı hep eksi veya hep artı vedenklik hesabından sonra, hala bir fark riyorsa o zaman dağıtım sisteminde yani eksik veya fazla gaz miktarı oluş- yanlış giden bazı işlemler vardır. malıdır. Biz buna literatürde ölçülemeyen gaz (unaccounted for gas) diyo- Şüphelerin Giderilmesi ruz. Ölçülemeyen gaz 'alınan gaz ile Sonuç olarak gaz ölçümlerinde vasatılan gaz arasındaki fark olarak' ta- tandaşın şüphelerini gidermek için nımlanır. Bu fark, artı veya eksi olabilir. 4646 sayılı yasanın geçiş döneminin sona erdiği 2003 yılından itibaren tüm Ölçülemeyen gazı etkileyen iki sebep dağıtım şirketleri ve Botaş detaylı dovardır: ğalgaz, gaz hareket tablolarını internet sitelerinde yayınlamalıdır. EPDK bu tabnutlarda kullanılan sayaçların girişine • Şebekede oluşan gaz kaçakları loları dikkatle takip etmelidir. Bu yayın 4646 sayılı Doğalgaz Piyasası Kanunu birinci maddesindeki şeffaf bir doğalgaz piyasası kurulması amacının da bir gereğidir. ölçümün basınç oynamalarından et- • Gazın ölçümü kilenmesini önlemek için regülatör konulmuştur. Regülatör çıkış basınçları Gaz kaçakları daima eksi hata yani daima sayaç giriş basınçlarındaki de- alınan gazın satılan gazdan fazla ol- -!Doğal Gaz Dergisi, 2007/5 --<
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=