Panoroma Türkiye Doğalgaz Toptan Satış Piyasasının Liberalizasyonu 1 F. Yeşim AKCOLLU2 Türk gaz serbestleştirme süreci, Avrupa'daki ilkve en kapsamlı programlarından bile daha iddialı bir gaz devir programı içeriyor. Türk gaz devri programından beklentiler, rekabeti ve kaynakların etkin kullanımını teşvik edeceği yönündedir. Bu sayede BOTAŞ tekeli kaldırılacak ve pazara yeni girişler yaşanacaktır. Devir programının, rekabetçi bir piyasa için fiyat şeffaflığını da sağlaması bekleniyor. ı . BOTAŞ'ın Gaz Devirlerinin Amacı ve Kapsamı BOTAŞ'ın gaz ithalatı ve toptan satışındaki tekeline son vermek ve piyasaya yeni girişler sağlayarak rekabet ortamı yaratmak amacıyla 4646 sayılı Kanun'un Geçici 2. maddesi, hazırlık döneminden (2002 yılı) sonra başlayarak pazar p�yının yüzde 20'nin altına düşeceği 2009 yılına kadar her yıl, BOTAŞ'ın ithalat sözleşmelerinin en az yüzde l 0'unu devretmesini gerekli kılmıştır. Ancak şu ana kadar herhangi bir sözleşme veya miktar devri tam olarak gerçekleştirilemediğinden BOTAŞ, bu gerekliliği henüz yerine getirememiştir. izin verecek bir "Gaz Devri Programı" başlatılmıştır. Azerbaycan ve Türkmenistan sözleşme l eri söz konusu programın d ı şında bırakılmıştır. Gaz devir ihale tarihleri hukuki gerekçelerle dört kez ertelenmiştir. 25 Haziran 2005 tarihinde yürürlüğe giren 5367 sayılı Kanun3, hem sözleşme hem de miktar devirleri için tek bir ihale öngören eski fiyat teklifi mekanizmasına bir değişiklik gerektirmiştir. 4 Yeni mekanizma, önce kontrat devir ihalelerinin tamamlanmasını ve planlanan miktarlardan bir kısmının devredilmemiş olması halinde geri kalan miktarlann devri için yeni bir ihale açılmasını öngörür. İlaveten, yeni kanun ihaleden önce şir2004 sonu itibariyle, BOTAŞ'ın mevcut 8 söz- ketlerin, satıcıların ön onayını almasını geleşmesinden 6 tanesini (Rusya, Cezayir, Ni- rektirir. 22 Eylül 2005 tarihinde ilan edilen jerya ve İran ile olanları) piyasaya yeni giriş kontrat devrine yöne l ik ihale 30 Kasım 2005 yapan teşebbüslere kısmen devretmesine tarihinde gerçekleşmiştir. ' Daha detaylı bilgi için bkz.: Akcollu, F. Yeşim, "Major Challenges to the Libcralization of the Turkish Natura! Gas Market". Oxford lnstiıute for Encrgy Studies, Novembcr 2006, Oxford hnp://www.oxfordenergy.org/pdfs/NG 16.pdf ' Yeşim Akcollu, Rekabet Kurumu'nda uzman olarak çalışmaktadır. Bağlantı: akcollu@yahoo.com ' Doğal Gaz Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair 5367 sayılı Kanun, Resmi Gazete, 25 Haziran 2005, Sayı: 25856 ' Kontrat devrinde. BOTAŞ sözleşmelerden kaynaklanan tüm hak ve yükümlülüklerine şirkcılere devrederken miktar devrinde BOTAŞ gazı Türk sınırında toptancılara satacak ve sözleşmeye ilişkin yükümlülükleri üstlenmeyi sürdürecektir. -J Doğal Gaz· Dergi si , 2007 /8 ►
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=