"Varış noktası maddesi"ne meydan okuma; geçmişte, uzun dönemli sözleşmeler, operatörler arasında rekabeti gözle görülür şekilde yok eden, sözleşmede belirtilen varış noktası ülkeden bir ülkeye gazın tekrar satılmasını ön ması gerçeğine rağmen, AB, henüz aktif Pazar yerlerinden dolayı daha büyük ticaret akışı ile karakterize edilen bir entegre olmuş iç pazarını başaramamıştır. Üreticilervetüketicilerin güveni muhafaza edilirken, Avrupa gaz gören sözleşmeyi ithalatçılara yasak- sektörünün yeni metne adapte olması- !ayan "varış noktası maddesi"ni içerirdi. Adil olmayan iş uygulamalarını oluşturan bu maddeler yüzünden, Avrupa Komisyonu, bunları kanunsuz ilan etmiştir. Şu ana kadar, uzun dönemli sözleşmenin prensibini tehdit etmeden devam etmiştir. 2003 yılı sonunda, Gazprom, ENi, E.ON-Ruhrgas ve OMV ile olan tedarik sözleşmelerinden varış noktası maddelerini çıkarmıştır. Norveç ve Nijeryalı tedarikçiler bu şekilde işlem yapmıştır ve şu anda Sonatrach'da aynı yoldadır. Gaz Hub'larının oynadığı kilit rol; Gaz hub'larında spot Pazar ticareti gereklidir ve büyümektedir. Bunların en büyüğü İngiltere'deki National Balancing Point (NBP), Belçika'daki Zeebrugge ve Hollanda'daki Title Transfer Facility'dir. Uzun dönemli sözleşmelere bağlı kalınarak tedarik edilmedikleri ve yeni gaz kaynakları için doğrudan çıkış sağladıklarından dolayı gaz hub'ları ve spot pazarlar piyasasının liberalizasyonunda kilit rol oynamaktadır. Hub'lardaki toptancıların mevcudiyeti gaz teslimatlarında arbitraj işlemleri ile fleksibilite ve risk yönetim enstrümanlarının kullanımını mümkün kılar. Bu durum, yalnızca yükümlü operatörler değil, seçkin kullanıcıları da içeren bütün gaz piyasası oyuncularına fayda sağlar. İlave olarak, düğüm noktalarındaki gaz hub' lar ile birlikte bir Avrupa grid şebekesinin tesisi sınır ötesi alış verişlerin artmasını sağlayacak ve trampaları kolaylaştırarak Pazar açılışını hızlandıracaktır. Ulusal pazarlar arasındaki ticaretin artması ve dikey entegrasyonun elektrik sektöründe duyurulandan daha az olnın yardımı ile kamu otoritelerinin değişim prosesine önderlik yapması gerekmektedir. Daha genel olarak, hükümetler önce birkaç görev ile karşı karşıyadır. Hükümetler, rekabet edebilirliğin yanında gaz piyasasındaki rekabeti de arttırmalı, arz güvenliği ve kamu hizmeti misyonunu garanti etmeli ve çevre koruma ile ilgili düzenleyici metinlere uygunluk sağlanmalıdır. Rekabet, kaynakların gittikçe kontrol dışı olduğu, potansiyel gaz arzının, talepteki güçlü beklenilen artışını karşılamasını geliştirebilecek uygun yapıda organizasyonları oluşturmak ve uzun dönemli arZ/tolep dengesini muhafaza etme ihtiyacı ile bağdaşmalıdır. 7. Enerji Politikalarının Türkiye'ye Yansıması Peki, Doğalgoz Pazarına ilişkin Avrupo 'do oluşturulan bu politikaların ülkemize yansıması nedir? Türkiye'nin bugünkü Doğalgoz Piyasası Oluşumu, Avrupa Birliği Müktesebatı çerçevesinde 2001 yılında Doğolgoz Piyasası Konunu'nun kabulü ile boşlar. Bu kanunla ; Doğalgozın kaliteli, ucuz, rekabete doyalı esaslar çerçevesinde ve çevreye zarar vermeyecek şekilde müşteriye arzı için; t Serbestleşmiş, t Mali açıdan güçlü, t İstikrarlı, t Şeffaf ve bağımsız olarak t Denetlenecek bir piyasanın oluşması amaçlanmıştır. Piyasanın oluşturulması, düzenlenmesi ve denetlenmesi görevi EPDK'yo verilmiş ve Kurum'do ilgili ikincil mevzuatları Maka l e ..:il _I"!:] hazırlayarak 2 Kasım 2002'de Doğalgaz Piyasasını açmıştır. Yeni Piyasanın en önemli kavramlarından biri "Serbest Tüketici"dir. Bu kapsamdaki tüketiciler dilediği kaynaktan gaz alma serbestisine sahiptir. Kanun do Serbest Tüketici ; 4646 Sayılı Doğolgoz Piyasası Konunu'no göre; t Satın aldığı yıllık doğolgoz miktarı bir milyon metreküpten daha fazla olan tüketiciler ve kullanıcı birlikleri, t Elektrik enerjisi üretimi için gaz satın alon şirketler, t Elektrik ve ısı enerjisi üreten kojenerosyon tesisleri, t Üretim faaliyetinde kullanılmak üzere, Türkiye'de doğolgaz üreten üretim şirketleri olarak tanımlanmıştır. 4646 sayılı konunun Piyasanın serbestleşmesi açısından nihai amacı, tüm kullanıcıların serbest tüketici olmasıdır. EPDK'nın iletim sistemi operatörlerinin adil ve saydam işleyişine gerekli dikkati göstermesi gerekmektedir. EPDK'nın idari kapasitesi iyileşmiş olsa do daha fazla güçlendirilmesi gerekmektedir. Türkiye gaz piyasası rekabete açılma yönünden ilerleme kaydetmiştir. Doğolgoz piyasasının mevzuat uyum çalışması daha etkin hole getirilmelidir. 2004 yılı ilerleme raporunda; enerji politikalarında AB kriterlerine uygun olarak ilerleme sağlanmasına rağmen, enerji politikasının değişik olanlardaki genel uyumunun sınırlı olduğu ve dengeli olmadığı belirtilmiştir. Yenilenebilir enerji konun taslağı ve enerji verimliliği konun tasarısı olumlu olarak değerlendirilmiştir. Sektörde müktesebat uyumunun sağlanması ve mevzuatın etkili biçimde Doğal Gaz Dergisi, 2007 ıs 1-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=