t� Makal e bu alanda yazılmış en değerli bilimselteknik kitaplar hep İngilizlere aitti. Daha sonra 1 945 yılında bu liderlik Amerika'ya geçti ve dünyadaki hôkim yakıt petrol oldu. İşte bu yüzden dünyanın en büyük petrol şirketleri Amerikandır, dünyanın petrol merkezi Teksas Houston'dur ve petrol araştırma ve geliştirmelerinin en yoğun yapıldığı yer de Amerika Birleşik Devletleri'dir. Tarihteki bu geçişlerin benim burada anlattığım kadar kolay olmadığını söylemek isterim. Özellikle kömür çağından petrol çağına geçerken, 1914-1 945 yılları arasında insanoğlu iki dünya savaşıyla karşı karşıya gelmiştir. Bu savaşlarda milyonlarca insan ölmüş, maliyeti çok büyükolmuştur. Önümüzdeki petrolden doğalgaza geçişin ise yaklaşık 2000'Ii yıllarda başladığını söyleyebiliriz ama bu geçişin nelere mal olacağını kestirmek sanıyorum pek kolay değil. Hubbert Eğrisi: Zirvelerin Benzerliği Şimdi sizlere biraz da Hubbert Eğrisi'nden bahsetmek istiyorum. Amerikalı bir jeofizikçi olan M.C. King Hubberfın geliştirdiği üretim grafiğinde, yatay eksen yıl olarak za. manı, dikey eksen de ton/yıl gibi üretim hızını göstermektedir. Hubbeıfa göre, bir doğal kaynağın üretimiyle ilgili bir faaliyetle iştigal ediyorsanız ki- bu herhangi bir maden veya saha bazında olabileceği gibi ülke çapında ya da dünya çapında da olabilir- grafikteki eğri herhangi bir zamanda sıfırdan başlar, üretim hızı artarak bir maksimuma erişir, sonra da düşüşe geçip, teorikolarak biryerde sıfırlanır. Tabi bu pratik olarak pek mümkün değildir, yani son varil petrolü de dışarı alamazsınız, bir miktarı mutlaka yeraltında kalacaktır. Bu üretim eğrisinin altında kalan alan ise o doğal kaynağın maksimum üretilebilir rezervini vermektedir. Bu eğrinin en önemli yeri zirvesidir, çünkü bu zirveye erişilmeden önceki dönem ile zirveden sonraki dönemde o enerji kaynağının endüstrisinde çok büyük değişiklikler olmaktadır. Kömürçağında, kömürün üretim zirvesine 1913 yılında erişildiğini biliyoruz. Zirveyi geçtikten hemen sonra başlayan 19141945 arasındaki dönemin ne kadar zor geçtiğini de hatırlıyoruz. Zirve sonrasındaki JDoğal Gaz Dergisi, 2007/1 2 dönemin temel özelliklerinden bir tanesi, o yakıtın fiyat l arının yüksek seyretmesidir. Aslında fiyat artışlarının temel dinamiğini geçiş süreçleri belirlemektedir. Fiyatlar yüksek tutulmalıdır ki; "eski" yakıtın yerini alacak olan "yeni" yakıt feasible hale gelebilsin. Dolayısıyla geçiş dönemlerinde, fiyatların belirlenmesi konusunda arz-talep dengelerini bir kenara bırakmak, onun yerine ekonomik ve siyası mülahazaları dikkate almak gerekiyor. Biz de bir geçiş dönemini yaşamakta olduğumuzdan, global dinamikler, önümüzdeki dönemde enerji kaynaklarının fiyatlarının oldukça yüksek olacağını göstermektedir. Petrol çağına baktığımızda, petrolün zirvesi hakkında uzmanların çok değişik görüşlere sahip olduğunu görüyoruz. Petrol zirvesi için 2005 yılından 2050 yılına kadar çeşitli rakamlar telaffuz ediliyor. Bunlar içinde en makul olanı -benim de yaptığım çalışmalardan vardığım sonuca görepetrolün zirvesine 20l 3 yılı civarında erişileceği yönündedir. Kömürzirvesine 1 9 1 3' te ulaşıldığı hatırlanırsa, iki zirve arasında 1 00 yıllık bir zaman dilimi olduğu görülecektir. Kömürün Hubbert piki ile petrolün Hubbert piki arasındaki bu inanılmaz benzerlik nedeniyle, kömür çağında 1 901 ile 1 91 3 yılları arasında ne olup bittiğini çok iyi bilmemiz gerekiyor. Zira yaşadığımız günler o günlerin bir benzeri olacaktır. Bu durum elbette insanı korkutuyor: eğer 201 3' ten sonrak i yıllar da 1 91 3- 1 945 arasındaki yıllara benzeyecekse, önümüzde bizi çok hoş olmayan günler bekliyor demektir. Kritik Yıl: 1901 Grafikteki 1 865-1901 dönemindeki dünya kömür üretiminde ülkelerin aldığı paylara bakacak olursak; o dönemde dünya lideri olan İngiltere'nin 1 865 yılı kömür üretiminde yüzde 50' den fazla paya sahip olduğunu görürüz. Fakat İngiltere bu konumunu zaman içerisinde kaybediyor; İngiltere'nin kömür üretimi lineer bir şekilde düşüyor. İngiltere'yi takip eden Almanya'da çok az bir artış var. Ama ABD, önce Almanya'yı, 1 90l 'den sonra da İngiltere'yl geride bırakarak, kömür endüstrisinde dünya lideri konumuna geliyor. Aynı yıllarda Avrupa'da, İngiltere ile Almanya arasında büyük bir rekabet söz konusudur. Küçük beyliklerden kurulu Almanya, şansöiye Ottovon Bismarck'ın (1 87 1 -l 890) büyük katkılarıyla 1 8 71 'de imparatorluğunu kurduktan sonra giderek güçlenmeye başlıyor. Bu tarihten önce sadece kendi ülkesiyle ilgilenen Almanya, özellikle İmparator ı. Wilhelm (2. 1 .1 871-9.3.1 888) ve il. Wilhelm ( 1 5.6.1 888-9.1 1 . 1 9 1 8) zamanında müthiş bir atağa geçerek, 1 8 1 0'dan sonra dünya coğrafyası ve tarihi ile yakından ilgilenmeye başlıyor. Daha da önemlisi, tarih ve coğrafya bilgisinin ülke l erin geleceği için çok önemli olduğunu anlıyor. HatırlarsınızAlmanya, 1 81 0'da 8e�in Üniversitesi'ni kurarak dünyada ilk defa tarih coğrafya ►
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=