$/MMBtu 15 12 9 6 o SEKTÖREL FORUM Dünyada Doğalgaz Fiyatlarını Kim Tetikliyor? Petrol mü? Fuel Oil mi? Devlet mi? Maliyet bazlı fiyatlandırma mekanizması ne işe yarıyor? Özkan Ağış Doğalgaz Dergisi Yayın Danışmanı Doğalgaz fiyatları neye bağlı? Petrole mi fuel oil'e mi? Piyasalarda 1 milyon Btu'nun fiyatı itibariyle doğalgaz ve ağır yakıt (heavy fuel oil) arasında yaşanan rekabet gösterdi ki, bütün fiyatların tetikleyicisi petrol ve hava, yani meteorolojik gelişmeler. Petrol ürünlerinin fiyatı arttıkça, rafineri ürünlerinin de fiyatı artıyor. (diesel oil ve fuel oil dahil) Enerji üretiminde fuel oil No. 4 ve No. 6 kullananlar, doğalgaza kayıyor; yani doğalgazın talebi artıyor. Talep artınca, arz sınırlıysa fiyat artıyor. Ayrıca doğalgaz fiyatları hava sıcaklığına karşı daha duyarlı. Evlerde kışın doğalgaz kul - . . . 10'a 1 Yöntemi - • 6'ya 1 Yöntemi - Güncel Henry Hub lanımı artınca veya kasırgalarda LNG taşıma programları aksayınca, gaz fiyatları petrolden bağımsız olarak da artabiliyor. Aşağıdaki grafik, petrol ürünlerini (diesel oil ve heavy oil) ve doğalgaz fiyatlarında son 15 yıl içinde oluşan fiyat korelasyonlarını çok açık bir şekilde ortaya koyuyor. (Burada Henry Hub adıyla gösterilen, doğalgazın Henry Hub tarafından geliştirilen fiyat değişim grafiğidir.) Bu grafikten görüleceği üzere, petrol fiyatlarını sosyopolitik ve ekonomik sorunlar belirlerken, doğalgaz fiyatları da petrol fiyatlarının arkasından gitmektedir. Ancak dünyada artan Kyoto yaptırımları 1 MMBtu'nun fiyatına bakarak eşdeğer yakıtlara yönelme eğilimine, bir de sosyal maliyetlerin etkilerini katarak, doğalgaz fiyatlarının şekillenmesini sağlıyor. 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2 Grafik 1. Dogalgaz Fiyatları (Kalın) ile Bu nedenle yukarıdaki Henry Hub eğrisinde ifadesini bulan sivrilikler ve kırılganlıklar oluşabiliyor. Bir başka ifadeyle, petrol fiyatlarıyla hem rafineri ürün- Petrol Fiyatları Arasındaki Korelasyon 22 Doğal Gaz Dergisi 2008 / 139 leri hem de doğalgaz fiyatları artarken, sosyal maliyetler ve meteorolojik etkilenmelerin en yüksek olduğu kış aylarında doğalgaz fiyatları kısa süreli çok büyük sivrilikler arz ediyor. 90'Iı yıllarda, petrol fiyatları çok düşük seviyelerde iken, doğalgaz fiyatı (1 MMBtu itibariyle) 1 varil petrol fiyatının aşağı yukarı 1/10'u seviyelerinde seyretti. Ancak 2000'Ii yıllarda, daha çok kalori bazlı hesaplar gaz fiyatlarında belirleyici oldu. Yani, 1 MMBtu'nun fiyatı itibariyle, Fuel Oil (residual) ve doğalgazdan hangisi ucuzsa o yakıt daha çok kullanılmakta ve böylece oluşan arz/talep dengesine göre fuel oil ve gaz fiyatları piyasası oluşmaktaydı. Yapılan hesabın bazında 1 varil petrolün 5.825 million Btu olduğu ve bunun 1000 m3 gazın içindeki 34.0 million Btu ile karşılaştırılması vardı. 2000'Ii yılların petrol fiyatlarının tarihi gelişimine baktığımız zaman, doğalgaz fiyatının petrolden daha çok arttığını ve 90'Iı yılların 1/10 oranının 2000'Ii yıllarda 1/6'ya yükseldiğini görüyoruz. Bir örnek vermek gerekirse, 1 varil petrolün fiyatı 100$ ise 1 million Btu'luk doğalgazın fiyatı 100/6 = 16.6 $ gibi... [>
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=