ISITMA TEKNOLOJiLERi Doğalgaz Sayaçlarının Kalibrasyonu Türkiye'de doğalgaz kullanımı 1990'1ı yıllarda istanbul ve Ankara gibi Türkiye'nin büyük illerinde, 2000'li yıllarda ise tüm ülke çapında artış eğilimine girdi. Bugün ise neredeyse Türkiye'nin büyük bir çoğunluğu doğalgazla tanışmış durumda. Doğalgaz kaynağından evierimize ya da sanayi tesislerine ulaşıncaya kadar birçok prosesten geçtikten sonra kullanım noktasına ulaşır. Bu presesieri üretim, iletim, dağıtım ve kullanım olmak üzere 4 temel sınıfa ayırabiliriz. Her ne kadar bir kural olmasa bile bugün dünyada bu 4 öğeyi çoğu zaman ayrı kurumlar üslenerek hizmet yerine getirilir. Yani üretim sürecinden geçen doğalgazı , üretim kuruluşu iletim kuruluşuna, iletim kuruluşu dağıtım kuruluşuna, dağıtım kuruluşu ise evsel ya da sanayi kullanıcısına satar. Satışların m iktarının seviyesi ne olursa olsun iki kuruluş arasındaki miktarı belirlemedeki temel ekipman doğalgaz sayacıdır. Doğalgaz saya,cı satıcı ile alıcı kurum arasında yegane ölçü aracı olduğuna göre sayacın ne kadar doğru ölçtüğü o oranda önemli bir parametre haline dönüşür. Genelde bütün ölçme aletleri özelde ise doğalgaz sayaçlarının hangi oranda doğru ölçümleme yaptıkl arı bir dizi işlemden sonra tespit edilir. Bu işlemler dizisine Kalibrasyon denilmektedir. Kalibrasyon; t Belirli koşullar altında, t bir ölçme cihazı , t bir ölçme sisteminin gösterdiği değerler, t bir maddi ölçüt, t bir referans malzemenin verdiği değerler ile 34 Doğal Gaz Dergisi 2008 1 142 AliTem UGETAM A.Ş. Teknolojik Hizmetler Şefi ölçüm standartları ile gerçekleştirilen ve bunlara karşılık gelen değerler arasındaki ilişkiyi kuran işlemler dizisi olarak tanım lanı r. Yani kalibrasyon bir ölçüm cihazının , referans olarak kabul edilen bir diğer bir ölçüm cihazı arasındaki sapmanın tespit edilmesi işlemidir. Doğalgaz sayaçlarının kalibrasyon işlemi nasıl gerçekleştirilir? Doğalgaz sayaçlarının kalibrasyon işle mleri Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından Yeterlik Denetiminden geçen ve iş Yeri Uygunluk Belgesi almış istasyonlarda gerçekleştirilir. Doğalgaz sayaçlarının tamir ve ayar (kalibrasyon) istasyonları Elektrik, Su ve Gaz Sayaçları Tamir ve Ayar istasyonlarına Dair Kriterler Hakkında Tebliğ hükümlerine uygun olarak yetkilendirilir. Bu tebliğe göre: ".. .Gaz sayaçları tamir ve ayar istasyon larının yeterlilik ve periyodik muayeneleri; aşağıdaki hususlardan birinin gerçekleştirilmesi halinde Bakaniıkça yapılır. a) Gaz sayaçları tamir ve ayar istasyonlarının bir akreditasyon kuruluşu tarafından akredite edilmesi, b) Gaz sayaçları tamir ve ayar istasyonlarının TS-EN ISO/IEC -17025 Standardının 4.1, 4.12, 5.2, 5.3, 5.4, 5.5 ve 5.6. maddelerine göre hazırlıklı olarak Türk Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK)'na başvurulması ve yeterlilik denetiminden geçerek olumlu sonuçların TÜRKAK tarafından dökümante edilmesi .... "·hükmü yer almaktadır. Bu fıükme göre Gaz sayaçları tamir ve ayar istasyonlarının yeterlilik ve periyodik muayeneleri için ilgili laboratuarı n akredite olması ya da 7 maddeden denetimden geçmesi ön bir şarttır. Burada dikkat çekilmesi gereken husus 7 maddeden denetimden geçen istasyonların TSEN ISO/IEC -17025 standardına göre akreditasyona sahip laboratuarlarla eş tutulamayacağıdır. Bu husus Türkiye'de sıkça birbirine karıştırılan bir durum olarak karşımıza çıkmaktadır. Yukarıda bahsi geçen mevzuata uygun olarak yeterlik denetiminden geçen istasyon doğalgaz sayaçlarının ayar (kalibrasyon) ve tamirini gerçekleştirebilecektir. Bu istasyonlarda doğalgaz sayaçları için temel olarak aşağıdaki işlemler gerçekleştirilir. 1-Doğalgaz sayaçların ölçüm hatalarının tespit edilmesi, 2-Öiçüm hatası yasal ölçme hatası sınırlarının dışında tespit edi!en sayaçlar için; sayacın tamir ve bakımının yapılması(gerekliyse parça değişimlerinin yapılması),
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=