-- ,. ... -... ,.. ......... - ..__, __ n--~~101-.öXt --- $oııto'J IJ ~ ...... 1 ', \.'-·· ·--··) _,_,,.._ UCET AM Sayııç Kallbnsyon Raporu Hata Oranı ve Basınç Kaybı değerlerini ve grafiğini içeren rapor görülmektedir. Müşteri talebi doğrultusunda sayacın varolan tüm çıkış noktaları üzerinden (Gösterge, LF, HF) ölçüm hata oranları, Tamir-Bakım öncesi ve sonrası ölçüm değerleri detaylı olarak müşteriye sunulmaktadır. Sayaçların ölçüm hata oranından kaynaklanan mali kayıplar ne kadardır? Doğalgaz dağıtım hatlarında yaygın olarak kullanılan Diyaframlı, Rotari ve Türbin tip doğalgaz sayaçlarının hata oranları gaz hattından taşınan çeşitli kirlilikler(su, kaynak parçaları vb,) sebebiyle zamanla başlangıçta üretildikleri hata oranından sapma gösterir. Özellikle yüksek tüketimli alanlarda kullanılan rotari ve türbin tip sayaçların kalibrasyon istatistikleri ölçüm hata oranındaki sapmanın genellikle negatif yönde olduğunu gösterir. Gaz dağıtırncıları için büyük mali zarariara sebep olan bu oran çoğu zaman önemsenmez. Fakat basit bir hesap yapıldığında ölçüm hatasından kaynaklanan bu zararların aslında kalibrasyon ve tamir-bakım maliyetleriyle kıyaslandığında kayıpların yüksel maliyetler oluşturduğu görülecektir. 38 Doğal Gaz Dergisi 2008/ 142 =---- Tamir-bakım öncesi ve sonrası bir sayacın kalibrasyon raporları Yukarıda Kalibrasyon öncesi hata grafiği (Q min'de, yaklaşık% 11). Tamirbakım sonrası aynı sayacın yeniden kalibrasyonunda hata değerinin %2 nin altına düştüğü görülmektedir. Aşağıda kalibrasyon ve tamir-bakımı yapılan bir G650 türbin tip sayacın 1 yıl içersinde gaz dağıtım kuruluşunu ne kadar mali kayba uğ rattığı basit bir hesapla gösterilmeye çalışı lmıştır. 0/erilen sayaca ait kalibrasyon değerleri tamamen gerçek rapordan elde edilen değerlerdir) Grafikte G650 türbin tip bir doğalgaz sayacının tamir-bakım öncesi(mavi) ve sonrası (yeşil) kalibrasyon eğrileri verilmiştir. G650 sayacın maksimum ölçme kapasitesi : 1000 m3/h Sayacın %50 yükte çalıştığı varsayılırsa Q(%50), : 500 m3/h Sayaç üzerinden 4 barda geçen gaz normal şartlara dönüştürüldüğünde Qn(%50), : 500 X 5 = 2500 NmJ/h Günde 15 saat çalıştığı varsayılırsa, sayaç üzerinden yıllık yapılan tüketim, : 2500 X 15 X 6 X 50 = 11.250.000 Nm3 / yıl %50 yükte hata farkı: %6, 15(Grafikten) alındığında, yılda hatadan kaynaklanan kayıp; .. G650 türbin tip bir sayaç kalibrasyon grafiği : % 6,15 X 11 .250.000 = 691 .875 Nm3/yıl Gaz fiyatı O, 7 YTUm3 alınarak, Ölçüm hatasından kaynaklanan yaklaşık mali kayıp; : 484.312,5 YTL Sonuç 1 - Türkiye'de Doğalgaz sayaçlarının kalibrasyon larının en fazla 1 O yılda bir yaptırılması yasal bir gerekliliktir. 2-Yasal mevzuat sayaç kalibrasyonların nasıl yapılacağını açık bir şekilde ortaya koymaktad ı r. Kuruluş ya kendisi kalibrasyon faaliyetlerini yürütecek ya da akredite kuruluşlardan bu hizmeti sağlayacaktır. Yasal gerekliliği yerine getirmenin yanında sayaçlarını kalibrasyon yaptıran kurumun kalibrasyon işlemini bağımsız ve tarafsız kuruluşlardan sağlaması önemlidir. Akreditasyon sistemlerinin de bağımsızlık ve tarafsızlık üzerine kurulu olduğu çok iyi bilinen bir ilkedir. 3- Yukarıda da gösterilmeye çalışıldığ ı üzere kalibrasyon istatistikleri, sanayi tip sayaçların (rotari ve türbin tip) zamanla gaz hatlarındaki kirlilikler sebebiyle negatif ölçüm hatası oluşturmaya eğilimli olduğunu göstermektedir. Doğalgaz sayaçlarının en fazla 1 o yılda bir kalibrasyonlarının yapılması yasal bir gereklilik ise de 2-3 yılı aşmayan sürelerde mutlaka kalibrasyonlarının yaptırılması gaz satıcısı dağıtım şirketlerinin ölçüm hatasından kaynaklanan zararlarının ortadan kaldırılması açısından önemlidir. Bir sayacın ölçüm hatasından kaynaklanan zararı ile aynı sayacın kalibrasyon işlem maliyetinin kıyaslanması bile mümkün değildir. o
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=