Resim: 2- Güncel bir el tipi kaçak arama dedektör örneği çağı riski taşımaktadır. Öncelikle bu yerlerin tesbitini açık - kapalı mahal gözlemiyle yapmak gerekir. Kullanılan gazın kokulandırılmış ya da kokulandırılmamış olması , kaçağın burunla ön tesbiti için önemli bir kriter olmakla beraber, gerekli fakat yetersiz bir parametredir. il- Firma bünyesinde, ya da dışarıdan hizmet alarak yapılabilen risk analizi ile, sisteme başlangıçta ya da mutlaka en yakın zamanda, gaz kaçaklarından doğabilecek riskleri en aza indirgeyecek aşağıdaki yolu takip etmek gerekir: 1 -En azından kaçak noktalarının periyodik kontrolünü yapacak, güvenilir ve bu amaca uygun dizayn edilmiş bir gaz kaçak arama kaçaklarının tespitinde vazgeçilmez olarak kullanılan alev iyonizasyonu (Flame lonisation - Fi) yöntemi, doğru bir yöntem olmakla beraber getirdiği işletme maliyet ve zorlukları nedeniyle başka teknolojiler ile yer değiştirmektedir. Japonya ve Avrupa'da yarı iletken ve seramik sensörler ile, yine Japonya, ABD ve Avrupa'da geliştirilen optik esaslı gaz sensörleri sayesinde ppm den % Hacim mertebelerinde ölçümlere kadar dedektörünü verimli kullanmak değişik cihazlar ile hem işletme - kullanma maliyetleri düşürülmüş hem de 2-Bütçeyi daha da zorlayarak, riski DOĞALGAZ DERGİSİ 146 TEKNİK BİLGİ den emişli (otomatik pompalı) olmalıdır. Personel güvenliğinde kullanılan cihazlar ile verim almak mümkün değildir. d. Sabit izleme sistemlerinde marka yanında, uygun modelin secimi, doğru projelendirme ve uygulama çok önemlidir. Çoğunlukla LEL (alt patlama eşiği) ölçümü yapan, difüzyon (serbest nüfuziyet) tipi dedektörler yeterli olmakla beraber.gerekli durumlarda PPM (milyonda bir partikül) ölçümü yapan sensörler ve/ veya pompalı dedektör kafaları kullanmaktan da, ek maliyet gerekirse de, kaçınmamak gerekir. e. Belirli bir alanda dedektör sayısı seçimi için belirli kesin bir kriter yoktur, çok sayıda nokta daha az risk demek olmakla kullanım kolaylıkları sağlanmıştır. daha da azaltacak bir tedbir olarak, (1) de önerilen çözüme ek beraber, izleme noktasının Gaz kaçağının izlenmesi, mevcudiyet tesbiti, yer tesbiti, yapılması gerekenlerin değişik safhalarıdır. Bu işlemler için çoğunlukla tek bir cihaz - sistem ile riski sıfırlamak mümkün değildir, ama doğru cihaz - sistem -işlem seçimi ile riski minimuma indirmek mümkündür. Çoğu durumda da kombine çözümler daha gerçekçi olacaktır. Çok yaygın bir kullanım örneğini, bir fabrikadaki doğalgaz kazanları kullanımını incelersek, yapılması gerekenleri şöyle özetleyebiliriz: 1- Kazan bölgesinde ve fabrika girişinden kazan bölgesine kadar boru, flanş, regülatör, vana gibi çeşitli gaz iletim elemanları, her bağlantı noktasında bir gaz kaolarak, sabit gaz kaçak izleme- seçimi bazen sayıdan daha alarm sistemi tesis etmektir: önemlidir. a. Cihazlar amaca uygun dizayn edilmiş ve inanılır referanslara sahip olmalıdır. b. Hedef gaz için doğru sensör seçilmiş olmalıdır. (DG (metan) ve LPG (Bütan-Propan) gazlarının her ikisi de yanıcı gaz olmakla beraber, sensör karakterlerinin farklı olduğu unutulmamalıdır, ayrıca havadan ağır ya da hafif olma karakterlerine bağlı olarak dedektör tesbit yerleri de tamamen faklıdır) c. Kaçak aramada kullanılacak el tipi cihaz mutlaka kendinf. Yukarıdaki kriterlerin tümüne uyulsa dahi, daha sonraki zamanlarda, kullanılan cihazların bakımının ihmal edilmesi, kalibrasyonlarının hiç yaptırılmaması yada yetersiz yapılması, başta yapılan tüm yatırımı anlamsız kılacaktır. Kullanıcıyı bir kez daha altını çizerek uyarmak zorundayız ki, uygun olmayan yetersiz cihazların seçimi, bazen hiç kullanmamaktan daha tehlikelidir. Çünkü böyle bir durum, hırsızlara karşı uyuyan yada zehirlenmiş bir bekçi köpeğine güvenmekle eş anlamlıdır. Doğalgaz Dergisi Nisan / April 2009 59
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=