olduğu bu grafikte görülmektedir. Toplamda baktığınız zaman sanayi ile konutun tüketimi yıl bazında eşit gibi ama elektrik hala birinci seviyede. Tablo 1 ve Grafik 2'de BOTAŞ'ın alım antlaşmaları ve talep tahminleri bulunmaktadır. Yeşil çizgi BOTAŞ'ın krizden önceki tahminini yansıtıyor. Fakat krizden sonra yaptığımız bir çalışmayla bu değeri revize ettik. Bu eğri muhtemelen biraz daha aşağıdan seyredecek. Buna rağmen 2012 yılından itibaren tekrar gaz arzında bir sıkıntı yaşamamız söz konusu olabilir. Çünkü 2012 yılı BOTAŞ'ın Rusya Federasyonu'ndan Türkiye'nin Batı tarafından aldığı kontratın bitimine denk geliyor. Eğer 2012'den sonra uzun dönemli yeni kontratlar olmazsa tekrar bir arz sıkıntısı gündeme gelebilir. Bu kriz ilelebet sürecek değil. Umut ediyoruz çok kısa bir süre içerisinde bu krizi aşacağız. Aşar aşmaz da belki geçmiş yıllardaki bu kayıp yılları ve zamanları çok daha hızlı bir şekilde atlatmamız gerekecek. Çünkü Türkiye'de enerji talebi ülke kalkınma hızının aşağı yukarı 1,5 katı kadar fazla seyrediyor, yani kalkınma hızı %5 iken biz %8 enerji talep artışları ile karşı karşıya kaldık. Bu arada tabiı ki BOTAŞ'ın monopol yapısı şu anda da devam ediyor. Yasa her ne kadar '%20'ye düşecek' dese de henüz bu gerçekleşmedi. Şu anda meclis gündeminde olan bir çalışma var, o çalışma 1!)0 • - - 1000 DOĞAL GAZ DERGİSİ 149 ViZYON 70000 .--------------------------- Krizden önceki tahminler 60000 +------------------ 50000 Ekonomik kriz sonrası 30000 20000 10000 2009 2010 2011 2012 2013 ıa;;;;;ıRUSYA FEDERASYONU - AZERBAYCAN 2014 2015 2016 2017 2018 ""'-' LNG (M EREĞLİS~ CEZAYİR •=llÜRKMENİSTAN (i 2019 2020 - RUSYA FED (KARADENİZ HATTI) ""-' RUSYA FED. (iLAVE)(BATI) Grafik 2. Elektrik talebindeki düşüş ve ekonomik kriz Tablo 1. BOTAŞ Alım Antlaşmaları İmzalama Anlaşma Yapılan Miktar (Plato) Süre Durumu Tarihi Ülkeler milyar m3 / yıl yıl 1986,14 Şubat Rusya Federasyonu (Batı) 6 25 Devrede 1988, 14 Nisan Cezayir (LNG) 4 20 Devrede 1995, 09 Kasım Nijerya (LNG) 1,2 22 Devrede 1996, 08 Ağustos İran 10 25 Devrede 1997, 15 Aralık Rusya Federasyonu (Karadeniz) 16 25 Devrede 1998, 18 Şubat Rusya Federasyonu {Batı) 1999, 21 Mayıs Türkmenistan 2001, 12 Mart Azerbaycan Toplam gerçekleşir ve belki daha gerçekçi hedefler konursa (özellikle BOTAŞ açısından) BOTAŞ'ın payı düşecek. Ama benim öngörüm, %50'Ierin altına çok fazla düşmeyeceği yönündedir. Bir diğer sorun ise depolama konusudur. Şu anda maalesef sadece TPAO'nun Silivri'de bir yer altı deposu var. Bir de aslında işleme amaçlı konulmuş; Aliağa ve Marmara E reğlisi'nde olmak üzere sadece aos LNG 70S ■ Boru hattı 60S --i.NG payı sos <40S JOS 2os 10S Ol 700 . - -· - - 600 soo a. ,:, ~ ,Ol ~ 300 İ 200 ~ 100 • 8 23 Devrede 16 30 -- 6,6 15 Devrede 67,8 iki tane LNG tesisimiz var. Bunların dışında özellikle LNG pazarı açısından bizim çok süratle yeni depolara da ihtiyacımız olacak. Yani spot LNG getirenler açısından gelecek yı llarda depolama daha ciddi bir sorun olacak. Grafik 3'de de görüldüğü üzere küresel doğalgaz ticaretinde önümüzdeki yı llarda LNG'nin payı boru gazına göre artmış olacak. Küresel LNG ticaretindeki bölgelerin payı - ■OECD OiQerOECD dışında kalanlar Afrika ■ OrtaDo!)u 2006 !115 2030 Grafik 3. Bölgeler arası doğlagaz ticaretinde LNG ve boru hatlarının rolü Grafik 4. Küresel LNG ticaretinde bölgelerin payı Doğal Gaz Dergisi Eylül / September 2009 4
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=