TS 210 (iP 44) TS 220-TS 292 (IP65} TS 293 EXPROOF 1.2. Katalitik Yanma Esaslı Sensörler Son yıllarda yaygın kullanım ve talep bulan bu tip sensörler, gazın geçmesine müsaade eden geçirgen bir seramik taşıyıcı üzerine yerleştirilmiş, platin ısıtıcı telden meydana gelmiştir. Seramik taşıyıcı üzerine metanın yanmasını kolaylaştırmak için bir katalizör {Platin veya Palladium) sürülmüştür . Platin ısıtı cıya devamlı bir gerilim verilerek hissedicinin sıcaklığı katalizörün başarı lı bir şekilde yüzeyine ulaşan metanı yakalayabileceği seviyede tutulur. Yüzeydeki katalizörün yardımıyla metanın yanması esnasında ortaya çıkan enerji hissedicinin sıcaklığını, dolayısıyla platin ısıtıcının direncini artırır. Ortaya çıkan enerji miktarı ve ısıtıcının direncindeki artış havadaki metan (ya da diğer hidrokarbon kökenli yanıcı patlayıcı gazlar) ile doğru sensör tipleri mevcuttur. Örneğin, şame ionization, termal conductivity ya da katalitik sensörlerin bir özel hali olan pelistör esaslı sensörler gibi. 2. Elektronik Değerlendirme/ Gösterge / Kontrol Panosu Sistemin bu elemanı sensörler ile duyulur/görülür uyarı ve otomatik gaz kesme vanaları arasında bir merkezi işlemci fonksiyona sahiptir. Basit domestik tip bir dedektör olarak adlandırabileceğimiz alarm cihazlarında, bu ünite aynı zamanda sensör ve dahili korna/buzzer elemanını da içermektedir. Bu dedektörlerin kontrol fonksiyonlu olan tiplerinde, genelde tek seviyede hem harici korna çaldırma, hem de otomatik gaz kesme fonksiyonları için kontakt röle çıkışları mevcuttur. Bu tip bir dedektöre örnek olmak üzere firmamızca sağlanan GASCO 700R model cihaz yukarıorantıdadır. işlem birimi devamlı ola- da görülmektedir. Cihaz üzerinde DOĞAL GAZ. DERGİSİ 149 TEKNİK BİLGİ Siren ■@I Sensör gibi sistem var-yok tipi bir tespitten ziyade, daha analiz edici ve kaçağı takip edici bir mantığa sahiptir ve gelişmiş kontrol imkanı sunmaktadır. Sensörden gelen sinyaller söz konusu gösterge/kontrol panosunda değerlendirilerek gaz kaçak miktarı ekranda sayısal olarak ya da ışıklı led göstergeler şeklinde izlenir. Bu tip gelişmiş elektronik değerlendirme ünitesi, kaçağın konsantrasyonuna bağlı olarak iki farklı seviyede uyarı ve kontrol çıkışları üretir. ideal olan, kaçağın % 1 O LEL yani MetanDoğalgaz için% 0,5 (5000 ppm), LPG için % O, 15 (1500 ppm) seviyesinde 1. Röle ile duyulur-görülür alarm ve varsa havalandırma tanının devreye alınması, % 20 LEL yani metandoğalgaz için % 1, LPG için % 0,3 seviyesinde, 2. Röle ile otomatik gaz kesme fonksiyonunun yerine getirilmesidir. rak direncin değerini ölçmekte; direnç görülen yeşil ışık cihazın çalışmakta Genelde, bu fonksiyonları sağlayıcı belli bir seviyeye çıkınca (gaz yoğun- olduğunu gösterir. rölelerin 220 Vac, 5 A kapasiteli luğu artınca) alarm vermektedir. Çalışma prensibi nedeni ile katalitik yanma esaslı sensörler sadece yakabileceği yani doğalgaz (CH4) gibi hidrokarbon kökenli gazlara karşı seçicidirler. İşlemcis i nin elektroniğinde oluşabilecek elektronik sapma/ hatalar dışında yanlış alarm üretme ihtimali yok denecek kadar azdır. Katalitik esaslı sensörün teknik özelliklerini içerir temsili resmi yandadır. Gaz kaçağı halinde hem dahili siren çalar, hem de kırmızı ışık yanıp sönerek uyarıcı görev yapar. Kontak röleye ait C/NO/NC çıkış kabloları kullanılarak harici uyarı ve kontrol fonksiyonları sağlanır. Gelişmiş bir sistem bütününde kullanılan tipik pano ve diğer elemanlara olan bağlantı ise aşağıdaki temsili resimde verildiği gibidir. olduğunu, yukarıda sayılan fonksiyonların dışında (örneğin tesisin elektriğinin kesilmesi gibi) bir amaçla kullanı ldığında 5A kontağın yeterli olup olamayacağı gözönünde bulundurulmal ıdır. 3. Sesli - Işıklı Uyarı Düzenekleri Bunlar bir önceki bölümde anlatı lan görülür/duyulur uyarı fonksiyonunu yerine getiren ışıkl ı ya da ı şıksız Yandaki tek nokta izlemeli gelişmiş siren/korna olarak adlandırılan eleOldukça yaygın olması nedeni ile pano sistemine, dair temsili resim ve verilen bu iki yöntemin dışında da bağlantı şeklinden de görülebileceği manlardır. Bu amacı yerine getirebilen çok sayıda seçenek mevcuttur. Doğal Gaz Dergisi Eylül / September 2009 6
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=