2. BOLGE ISITMASI Doğal gaz, bölge ısıtmasının önemını azaltmıştır. Ancak bir termik santralin % 50'ye varan atık ısısından faydalanılarak toplu konut veya şehir ısıtmasını kızgın su (ya da buhar ile) yapmak ekonomiktir. Termik santral söz konusu değilse doğal gaz kullanımında bölge ısıtması avantajlı değildir. Merkezi sistemin boru kanallarındaki ısı kayıpları ve pompalama basınç kayıpları merkezi sistem veriminin düşük kalmasına neden olmaktadır. Galeri şeklinde yapılmayan (kanal tipi) dağıtım borularında izolasyonlar rutubet ve çevre şartlarından dolayı zamanla bozulmakta ve dağıtım kayıpları teorik hesaplardan fazla olmaktadır. Merkezi sistemlerde 5-10 yıldan itibaren oluşan arızalar genellikle vana kapatılarak çözümlenemediği için tüm sistemi kapsamakta ve kesintilere neden olmaktadır. Doğal gaz merkezi sistemin avantajlarını binalara, hatta dairelere kadar taşımaktadır. Konut ısıtmasında tek merkezden kızgın sulu veya sıcak sulu ısıtma yerine her· blokun altına doğal gaz ile çalışan kazan monte etmek daha avantajlı ve ekonomiktir. Bu ekonomi hem yatırım, hem de işletme ve bakım maliyetinde sözkonusudur. Örneğin 4.500 konutluk İstanbul'daki bir toplu tonut projesinin I. Kısım kaynar sulu merkezi ısıtma sistemi (primer devre) 1989 yılında toplam 10 milyar liraya ihale edilmiştir. Ayrı bir ihale kapsamındaki eşanjör daireleri 1991 Bayındırlık Bakanlığı Birim Fiyatları (BBF) ile hesaplanmış ve eşanjör + vana + boru maliyeti 1,5 milyar lira bulunmuştur. Burada eşanjör dairelerindeki ortak kullanılacak pompa, otomatik kontrol vb. hesaba dahil edilmemiştir. Dolayısı ile tek merkezli bölge ısıt-' ması maliyeti yaklaşık 1 1,5 milyar liradır. İGDAŞ'ın aynı toplu konutların dış şebeke+servis hatları yapımı için bugünkü talebi 2,5 milyar liradır. Blok bazında doğal gazlı merkezi ısıtma için gerekli kazan + brülör + yakıt hattı elemanları + baca maliyeci yine BBF ile 2 milyar liradır. Burada kazan olarak eşanjörler ile aynı ömre sahip olan çelik kazan fiyatları gözönüne alınmıştır. Buna göre blok bazında doğal gazlı sistemin toplam maliyeci 4,5 milyar lira olmaktadır ki bu tek merkezli sistemin maliyecinin yarısından da azdır. İşletme maliyetleri açısından bakıldığında yukarıda ifade edildiği gibi kazan verimleri fark etmektedir. Sistem otomatik kontrolla çalıştığından blok bazında personelden tasarruf imkanı vardır. Bakım gi derleri ise tek merkezde daha fazladır. Dolayısıyla işletme maliyeci açısından da doğal gazlı bu şekildeki ısıtma daha elverişlidir. Sonuç olarak doğal gazda bölge ısıtması dezavantajlıdır. Bunun yerine blok bazında (her apartmana bir adet) doğal gaz kazanı kullanarak sıcak sulu ısıtma tercih edilmelidir. / 3. MERKEZİ BİNA ISITMASI Blok bazında merkezi bina ısıtmasında, doğal gaz, yakıt olarak diğer yakıtlarla her yönden mukayese edilmeyecek kadar avantajlıdır. Bu noktada tek belirsizlik doğal gazın tekel olarak fiyatının devlet tarafından belirlenecek olmasıdır. Dolayısı ile fiyatlar sadece ekonomik kriterlere göre değil aynı zamanda, siyasi kriterlere göre de belirlenecektir. Ancak benzer problem fuel-oil hatta kömür için de belirli ölçüde sözkonusudur. Blok bazında merkezi ısıtmada doğal gaz kullanımı halinde, alternatif doğal gazlı kat kaloriferi ile ısınma olacaktır. Eğer merkezi ısıtma mevcut olan binaların doğal gaza dönüşümü sözkonusu ise kesin olarak doğal gaz kazanlı sıcak sulu, merkezi ısıtma daha avantajlıdır. Yeni bir bina sözkonusu olduğunda ise binanın boyutu önem kazanır. İki katı geçmeyen birkaç daireli, kazan dairesi olmayan küçük bir yapıda kat kaloriferi daha ekonomik olabilir. Ancak daire sayısı fazlalaştığında merkezi ısıtma yatırım maliyeti açısından avantajlı konuma gelir. Seçilen cihazlara ve sisteme bağlı olmakla beraber, iki üç dairenin üzerinde merkezi ısıtma daha avantajlıdır. Sonuç olarak blokların ısıtılmasında, yakıt olarak doğal gaz kullanıldığında, en uygun yöntem, doğal gazlı merkezi sıcak 49
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=