■ ■ ■ DOĞAL GAZ DERGİSİ 157 •■ TEKNiK BiLGi ■ Elektronik Hacim Düzeltici lerin Uygulama ve Kalibrasyonları Metin BAYKARA Makina Mühendisi UGETAM A.Ş. Teknolojik Hizmetler ve Belgelendirme Müdürü 62 Doğal Gaz Dergisi Eylül / September 2010 Bilindiği üzere, doğal gazın birim (korrektör) cihazı üzerideki düzeltilhacmindeki enerji, içeriğine ve bulunduğu koşullara göre değişkenlik gösterdiği için faturalandırma, hacimdeki hata düzeltildikten sonra yapılmak zorundadır. Düzeltme işleminden sonra düzeltilen hacim Sm3 (standart m3) birimiyle ifade edilir. Yürürlükteki mevzuata göre (Bkz. Doğal Gazın Faturalandırmaya Esas Satış Miktarının Tespiti ve Faturalandırılmasına İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ-31 Aralık 2002 tarih ve 24980 sayılı Resmi Gazete) 300 mbar üzerindeki basınçlarda EHD (Elektronik Hacim Düzeltici) cihazların kullanılması kanuni zorunluluktur. Hacim düzeltme cihazının hesapladığı düzeltme/dönüşüm faktörü (conversion factor) özellikle basınç ve sıcaklık sensöründe meydana gelen sapmalardan etkilenmektedir. Doğal gaz tüketimi faturalandırması, 300 mbar ve üzeri basınçlarda gaz miş hacim endeksine göre yapılmaktadır. Böyle olunca, bu cihazda birden fazla faktör (basınç sensörü, sıcaklık sensörü, sayaçtan gelen puls (darbe) sinyali, hesaplama metodu ve gaz komponentlerine bağlı sıkıştırılabilirlik faktörü) ile hesaplanan düzeltme katsayısı veya dönüşüm faktöründeki çok ufak sapmalar faturalandırmada önemli hatalara sebep olabilecektir. Yani sadece sayacın doğru ölçmesi, doğru gaz hacmi ölçümü için yeterli olmamakta, buna bağlı düzeltme işlemi yapan korrektör cihazının da doğru ölçüm yapması gerekmektedir. Elektronik/Otomatik Hacim Düzeltme cihazları, hacim düzeltmesi işlemini aşağıdaki formüle göre yapılmaktadır; C = Pi(abs) /b +27�[ 5 x zb Pb 11 + 2 nı s zi dağıtım şirketleri tarafından düzeltici Burada; Vb : Referans şartlardaki hacim [ma] V : Ölçüm şartlarındaki hacim C : Dönüşüm Faktörü Pi(abs) : Ölçüm şartlarındaki Gösterge Basıncı [bara] Pb : Referans Şartlardaki Mutlak Basınç [1,01325 bara] ti : Gösterge Sıcaklığı (0C] tb : Referans Şartlardaki Sıcaklık [15 ° C] Hacim düzeltici (korrektör) genellikle, AGA 8 DC 92 (Amerikan), AGA 8 G1 ,G2 (Amerikan), AGA NX1 9 (Amerikan), MGERG (Avrupa), SGERG I>
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=