■ ■ ■ DOĞAL Gı,;z_ DERGİSİ 159 •■ TEKNiK BiLGi ■ Mustafa DURUKAN Enersistem Gaz Alarm Sistemleri Bir gaz alarm dedektörü ve sistemi şu ana elemanlardan ol uşur. 1. Algı layıcı Sensör 2. Elektronik Değerlendirme / Gösterge / Kontrol Panosu 3. Sesli/Işıklı Uyarı Düzenekleri 4. Otomatik Gaz Kesme Ventili sensörl erin dikkat edilmesi gerekli en önemli özel liği, çalışma prensipleri nedeni ile herhangibirgaza karşı tam seçici olamamalarıdır. Doğalgazın yanı sıra, ortam da bulunabilecek su buharı, al kol , amonyak, sigara dumanı ve diğer tüm toksik gazlara da duyarlı ol up bu ol uşumlara Bu sistemler ilk üç elemanını kendi karşıda işlemcisinde alarm oluşturur. içinde barındırabilen küçük ölçekli de- Bu ise, özellikle mutfak-oda-ofis gibi dektörler halinde olabildiği gibi hepsi yukarıda sıralanmaya çal ışılan yan ayrı ayrı bir gelişmiş sistem bütününü oluşuml arın sıkl ıkla bul unabil diği ol uşturan şekilde de olabilir. ortamlarda, sürekli doğalgaz dışı neAna Başl ıklar halinde sıralanan elemanl ar; Algılayıcı Sensör, Sistemin en önemli elemanıdır. Gaz kaçağı ol uşturacak bölgeye yerleştirilip gaz kaçağı halinde kendi bünyesinde ol uşturduğu elektriksel değişimi kontrol panosuna aktaran bir ünitedir. Bu nedenle kullandığı yöntem güvenilir bir sistem ol uşturması açısından çok önemlidir. denlerle alarm vermek gibi ol umsuz bir sonuca neden olmakta ve yaşanılan gereksiz panikle birlikte, alarm sistemine duyul ması gereken güvenin yitirilmesine de yol açmaktad ı r . Katalitik Yanma Esasl ı Sensörler Son yı l l arda yaygın kul l anım ve talep bulan bu tip sensörler, gazın geçmesine müsaade eden geçirgen bir seramik taşıyıcı üzerine yerleştirilmiş, platin ısıtıcı telden meydana gel miştir. Seramik taşıyıcı üzerine Bu tip sensörlerde kullanılan iki ana metanın yanmasını kolayl aştırmak yöntem vardır. için bir katalizör (Platin veya Palladi1 . Yarı İ l etken (Semi-Conductor) um) sürülmüştür. Esasl ı Sensörler 2. Katalitik Yanma Esasl ı Sensörler Yarı İletken Esaslı Sensörler Bu tip sensörler il k olarak 1968 yılında Japonya'da üretilip kullanı lmaya başlanmıştır. Çal ışma prensibi, kalaydioksit gibi bir yarı iletkenin, temiz ortamdaki iletkenlik/geçirgenlik düzeyi ile kaçak halinde ol uşan kirli ortamda ki iletkenlik/geçirgenlik düzeyi arasında ol uşan fark, bu tip sensörlerin kaçak tespitinde kullandığı yöntemi oluşturmaktadır. Bu Platin ısıtıcıya devaml ı bir gerilim verilerek hissedicinin sıcakl ığı katalizörün başarı l ı bir şekilde yüzeyine ulaşan metanı yakalayabileceği seviyede tutul ur. Yüzeydeki katal izörün yardımıyl a metanın yanması esnasında ortaya çıkan enerji hissedicinin sıcaklığını, dolayısıyla platin ısıtıcının direncini artı rır. Ortaya çıkan enerji miktarı ve ısıtıcının direncindeki artış havadaki metan (ya da diğer hidrokarbon kökenli 90 Doğal Gaz Dergisi Kasım-Aralık/ November-December 2010
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=