■ ■ ■ DOĞAL GAZ DERGİSİ 159 •■ TEKNiK BiLGi ■ t Tesislerimizde çoğunlukla her türlü amaç için kullanılan standart döküm kornalar mevcuttur. Doğalgaz kaçağında kullanılacak uyarı elemanlarının bundan farklı seçilmesi uyarının gaz kaçağından kaynaklandığını derhal algılamak açısından yararlı olacaktır. t Sesli uyarı elemanının minimum ses düzeyi 85-90 desibel'in üzerinde olmalıdır. Otomati k Gaz Kesme Ventili Bunlar hepimizce bilinen solenoid vana olarak adlandırılan elektrikli gaz kesme vanalarıdır. Ancak gaz güvenlik sisteminin bir parçası olarak kullanılan bu solenoid vananın gaz yolu armatürlerinde kullanılan vanadan farklı olarak elle kurmalı tip olması tavsiye edilir. Bu tip vanalar, merkezi panodan kapama sinyalini aldığında gazı keser ve merkezi panodan açma sinyalini alsa dahi el ile (seçilen modeline bağlı olarak üstüne bastırılarak ya da yukarı doğru çekerek) tekrar kurulmadıkça gaza yol vermez. Böylece gaz kaçağını oluşturan nedenin kullanıcı tarafından tespiti, onarımının yapılmasını mutlaklaştırıp ancak bu şartla gaza yol verilmesi hedeflenir. Elle kumandalı vanalar da diğer solenoid vanalarda olduğu gibi "Normalde Açık" veya "Normalde Kapalı" olmak üzere iki tiptir. "Normalde Açık" olarak adlandırılan bir vana, bobine besleme gerilimi gelmediği sürece gaza yol verir. Gazı kesmek istediğinde, bobine, alarm sisteminin NA ya da NO olarak kodlanmış röle çıkışından besleme gerilimi verilerek devre açık hale getirilir ve gaz kapanır. Bu tip vanalar, bobinin üzerinde sürekli besleme voltajı bulundurmayıp sadece alarm halinde beslendikleri için bobinin ömrü açısından avantajlı gibi, gözükmelerine karşın, elektrik kesilmesinde de gazı kapatmama gibi bazı uygulamalarda emniyetsiz sayılabilecek bir dezavantaja sahiptir. Örneğin kazan dairesi gibi elektrik kesilmesinde yakma işleminin otomatik olarak durdurulduğu uygulamalarda, özellikle elektriğin kesilip geri gelmesi ile yakma sisteminde bazı potansiyel arızaların olabileceği de göz önünde bulundurulduğunda, gaz vanasının açık kalarak kazan dairesine-brülöre kadar gaz gelmesi, risk artırıcı bir unsur olarak değerlendirilebilir. Bu nedenle kazan dairesi gibi, tüm elektriğe bağımlı olarak çalışabilen gaz yakma sistemlerinde NORMALDE KAPALI vana ve mutfak gibi elektriğe bağımlı olmadan çalışabilen gaz yakma sistemlerinde de NORMALDE vana tercihi ya da standart vananın 2. kademe reglaj istasyonundan sonra kullanımına dikkat edilmelidir. Bir diğer hususta vana ile oluşacak basınç kaybıdır. Bu nedenle seçilecek vananın büyüklüğü, gaz akış oranına karşılık gelen basınç kayıp grafiği göz önünde tutularak belirlenmelidir. Portatif Gaz Kaçak Dedektörleri Elde taşınabilir tip gaz kaçak dedektörleri için iki uygulama şekli ve buna bağlı olarakta iki farklı ölçüm cihazı tipi vardır. Bunlardan ilki, atmosfer içindeki gaz kaçak miktarı tespit amaçlıdır. Zaman zaman hat kaçakları için de kullanılmasına rağmen, çok düşük seviyelerdeki kaçakları tespitte yeterli AÇIK vana kullanımı teknik olarak olamadıkları için önerilmez. Ayrıca doğru bir yaklaşımdır. Ancak burada ülkemizin bir gerçeği olarak, çok sık elektrik kesilmesi ve her elektrik kesilip geldiğinde gaza yol vermek için elle kurma gereksinimi kullanıcıyı normalde kapalı vana yerine tüm uygulamalarda normalde açık vana kullanımına yöneltmiştir. Bu tip vanaların seçiminde göz önünde bulundurulacak bir diğer kriterde vananın maksimum basınç dayanımıdır. Örneğin 300 mbar'lık hatta monte edildiğinde,bu hattın sızdırmazlık testi nedeni ile işletme basıncının 1,5 katı yani 450 mbar'lık basınç ile test edildiğini de düşünerek 500 mbar'a kadar dayanımlı olması gerekmektedir. Doğalgaz uygulamalarında, standart 500 mbar dayanımlı solenoid vanalar hiç sorunsuz kullanılabilmektedir. Ancak LPG uygulamalarında 1. kademe regülatör ve buharlaştırıcı çıkışının genelde 500 mbar ile 1,5 bar basınçta olması nedeniyle ya 6 bar'a kadar dayanımlı olan özel yüksek basınç dayanımlı exproof korunma sınıflı olmaları nedeniyle oldukça pahalıdırlar. İkinci tip ise temel olarak hat kaçağı amacına yönelik olup inceleme konumuzu teşkil eden uygulama ve ekipman tipidir. Gerek rutin bir bakım/onarım hizmeti kapsamında, gerekse de mevcut bir alarm cihazının uyarısı veya gaz kokusu ile belirlenen bir kaçak noktasının tesisattaki yerinin tespitinde, çoğunlukla köpük testi denilen ve sabun köpüğü ile gerçekleştirilen yöntem uygulanmaktadır. Gaz kaçağının, gaz basıncına bağlı olarak büyük boyutlarda olmaması halinde, çoğunlukla elektronik cihazlarla da teyit edildiği gibi, bu köpük, tespit yerine sızdırmazlık vazifesi görebilmekte ve kaçağı yakalayamamaktadır. Aslında, orijinde olduğu gibi özel kimyasal solüsyonlarla yapıldığında yeterli hassasiyet ve güvenilir özellikte olan köpük testi, biz de olduğu gibi sabun köpüğü ile yapıldığında kesinlikle güvenilir olmamaktadır. 92 Doğal Gaz Dergisi Kasım-Aralık/ November-December 201O
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=