kontratlara bağlı AB'de 12,61 dolar/ MMBtu iken, İngiltere'deki Heren National Balancing Point (NBP)'de 10,79 dolar/MMBtu, ABD'deki Henry Hub'da 8,85 dolar/MMBtu, Kanada'da ise 7,99 dolar/MMBtu olmuştur. Doğalgaz fiyatlarındaki minimummaksimum arasındaki bu fark uzun süredir benzer şekilde devam etmektedir. LNG Ş,,atlarında ise büyük değişimler yaşanmıştır. LNG Ş,,atları, 1984-2003 yılları arasında boru gazı Ş,,atına oranla yüksek seviyelerde seyrederken, 2003 yılından itibaren göreceli olarak düşüşe geçmiştir. Günümüzde ise LNG Ş,,atları en yüksek boru gazı Ş,,atı olan AB Ş,,atını yakalamış bulunmaktadır. Bu trendin gelecek yıllarda da devam etmesi durumunda LNG Ş,,atlarının, eskiden olduğu gibi, boru gazı Ş,,atlarından daha yüksek olması beklenebilir. 15 12 .....,_Japonya -CiF (LNG) -AB· CiF -.-lngiltere, Hercn NBP ■ DOĞAL GAZ DERGİSİ 1 62 ■• MAKALE ■• ■ .- U"I CD ,-. o:, o o o o o � � � � � �ABD, Henry Htb _.,_ Kanada, Alberta GraŞk 1. 1984 - 2008 yılları arasında farklı bölgelerde oluşan doğalgaz Ş,,atları [3]. 120 ,-------------------------, 1 10 ::ı-. 100 �5 90 80 'c o � � 70 � � 60 !il i 5 0 < 1ia 40 � 30 20 10 -oooai �erent --.-Nigerian Forcados �WTI GraŞk 2. 1976-2008 yılları arasında farklı bölgelerde oluşan anlık piyasa petrol Ş,,atları [3]. petrol miktarının yüksek oluşunun Petrol ise -bunun tam aksine- ticaPetrol ticareti tarihsel olarak doğalgaz etkili olduğu düşünülmektedir. rete konu olduğu ilk yıllarda araçlar vasıtasıyla taşınmış, boru hattı ticaretinden önce başlamıştır. 1859 yılında ABD'nin Pennsylvania eyaletinde modern kuyu delme yöntemi ile başlayan sondaj çalışmaları, dünyada ilk bilinçli petrol aramacılığını başlatmıştır. Giderek artan üretim, petrolün uluslararası ticaretinin başlamasını da beraberinde getirmiştir. Uluslararası doğalgaz ticareti ise Günümüzde uluslararası ticarete taşımacılığı daha sonraki yıllarda konu olan doğalgaz miktarı, petrole gündeme gelmiş, büyük hacimli göre oldukça düşük düzeydedir; do- petrol ticaretinin daha kolay bir şeğalgazın yaklaşık% 70-75'i üretildiği kilde yapılabilmesi amacıyla boru ülkede tüketilmektedir. Petrolde ise hatları inşa edilmiştir. Petrol ticareti bu oran sadece % 33 dolayların- ile doğalgaz ticareti arasındaki bu dadır. temel farklılık, piyasaların oluşumu açısından da bazı farklılıklar oluşdaha çok ikinci dünya savaşı sonra- Doğalgaz ilk yıllarda boru hatları turmuştur. sında başlamıştır. 1976-2008 yılları arasında anlık piyasada oluşan petrol Ş,,atları incelendiğinde, doğalgazdakinden aksine, bölgeler arasındaki fiyat farklılaşmasının düşük seviyelerde olduğu görülmektedir (Grafik 2). Fiyatların birbirlerine yakın seyretmesinde uluslararası ticareti yapılan ile taşınmaya başlanmış, ilerleyen süreçte sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG: LiquiŞed Natura! Gas) kargoları ve sıkıştırılmış doğalgaz (CNG: Compressed Natura! Gas) araçları vasıtasıyla taşınması gündeme gelmiştir. Bu süreçte, doğalgazda boru hattı taşımacılığından araçlar ile taşımacılığa doğru bir geçiş yaşanmıştır. Petrol piyasasında anlık piyasalardan vadeli piyasalara doğru bir geçiş yaşanırken, doğalgaz piyasasında vadeli piyasaların yerini anlık piyasalar almaktadır. Ancak, her iki piyasada da, Şziki ticaretten sanal, bir başka deyişle kağıt üzerindeki finansal ticarete doğru bir gelişim gözlenmekte, kağıt üzerindeki ticaret, Doğal Gaz Dergisi Nisan / April 201 1 61
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=