lesiyle açıklanmıştır. Ancak, graŞ<te açıkça görüldüğü üzere, Ş,,at ilişkisi ile ilgili beklentiler gerçekleşmemiştir. 2003 yılı sonrasında petrol-doğalgaz Şıat ilişkisi beklentilerin aksi yönünde seyretmeye başlamıştır. GraŞ<ten, 10/1 oranından 6/1 oranına doğru devam eden hareketin değiştiği ve 18/1 oranına doğru aksi bir hareketin başladığı açıkça görülebilmektedir. 2009 yılında petrol Şıatlarının doğalgaz Ş,,atlarına oranı rekor seviyelere ulaşmıştır. Son yıllarda yaşanan bu gelişmeleri değerlendirmeden önce petrol ve doğalgaz Ş,,atlarını eş enerji bazında karşılaştırmak faydalı olacaktır. 1 varil WTI petrolünün yaklaşık 5,8 MMBtu enerji içermesi dolayısıyla petrol Ş,,at 5,8'e bölünerek oluşturulan graŞ<, GraŞk 4'te yer almaktadır. 2003 yılından sonra petrol Ş,,atlarının doğalgaz Ş,,atlarına oranla yükselişe geçmeye başladığı, bu trendin 2006 yılından itibaren daha da artarak devam ettiği ve 2009 yılında rekor seviyelere ulaşıldığı bu graŞ<ten de görülmektedir. 04/09/2009 tarihinde petrol Şıatının doğalgaz Şıatına oranı 5,39 olarak gerçekleşmiştir. Petrol/doğalgaz Ş,,at ilişkisinin lrak'ın 2003 yılındaki işgalinden sonra yeni bir safhaya girmesi oldukça dikkat çekicidir. Bu dönem petrol Ş,,atlarının yüksek seyrettiği dönemdir. 2003 yılında yaşanan bir diğer önemli olay da, yukarıda bahsedildiği üzere, önceden yüksek düzeylerde seyretmekte olan LNG Ş,,atlarının boru gazı Ş,,atlarına oranının o yıldan itibaren . . ♦ t ♦ ♦ ■ DOĞAL GAZ. DERGİSİ 162 ■ ■ MAKALE ■• ■ ♦ ..... . .. ,·. .. '· . . . . . . . . . , • � . • :. . : ..f.:,..#tt • ♦ . . : . .. . , . .. . .. .. • ; . . . o �------------------------' O 10 20 30 40 50 60 70 60 90 100 110 120 130 140 150 WTI Petrol Anlık Piyasa Fiyatları (DolarNarll), 2010 Yılı Oel)erlyle GraŞk 5. Petrol-doğa l gaz Ş,,at ilişkisinin petrol Ş,,atlarının seviyesi ile etkileşimi2 göreceli olarak düşüşe geçmiş olmasıdır. Petrol fiyatlarının (dolar/MMBtu) doğalgaz Ş,,atlarına (dolar/MMBtu) oranının, petrol Ş,,atları ile ilişkisinin incelenebilmesi için hazırlanan GraŞk 5'ten şu gözlemleri yapmak mümkündür: a) Petrol Ş,,atlarının 10-50 dolar/varil seviyelerinde seyrettiği durumlarda petrol Ş,,atlarının doğalgaz fiyatlarına oranı 1-2 civarında olmaktadır. b) Petrol Ş,,atlarının 50-80 dolar/varil seviyelerinde seyrettiği durumlarda petrol Ş,,atlarının doğalgaz fiyatlarına oranı 1-5 civarında olmaktadır. c) Petrol fiyatlarının 80 dolar/varil seviyelerinin üzerinde seyrettiği durumlarda petrol Ş,,atlarının doğalgaz Ş,,atlarına oranı yaklaşık 2'nin altına inmemektedir. Bir başka deyişle, petrol Ş,,atlarının 50 dolar/varil seviyelerinde olduğu bir dönemde petrol Ş,,atlarının doğalgaz Ş,,atlarına oranının 1,56, doğalgaz Ş,,atının 5,53 dolar/MMBtu olması; petrol fiyatlarının 100 dolar/varil seviyelerinde olduğu dönemde ise petrol Ş,,atlarının doğalgaz Ş,,atlarına oranının 2,11, doğalgaz Ş,,atının 8,16 dolar/MMBtu olması beklenebilir. Bu durum, petrol Ş,,atlarının küresel piyasalarda, doğalgaz Ş,,atlarının ise bölgesel bazda belirleniyor olması dolayısıyla doğalgaz Ş,,atlarının belli bir noktaya kadar petrol Ş,,atlarını takip edebildiği, petrolün maliyet dışı unsurlarla çok yüksek seviyelere çıkması durumunda ise etkileşimin ortadan kalktığı şeklinde değerlendirilebilir. Dolayısıyla, ilerleyen yıllarda petrol Ş,,atlarında yaşanacak dalgalanmalar ile petrol/doğalgaz Ş,,at ilişkisinin seyrinin gözlenmesi faydalı olacaktır. EViews paket programı yardımıyla yapılan ekonometrik testler sonucunda, 2003 öncesi dönemde (Mayıs 1996-Ocak 2003) petrol ve doğalgaz fiyatlarının eşbütünleşik olduğu, 2003 sonrası dönemde ise (Ocak 2003-Ocak 201O dönemi) petrol ve doğalgaz Ş,,atları arasında bir eşbütünleşme olmadığı görülmüştür. Granger nedensellik testi sonuçlarına göre, eşbütünleşme olan dönemde ' Grafik için Mayıs /996-Ocak 20/0 diJııemindekifiyaılar kııllaııılmış olııp, paranın :zaman değerinin etkisinin giderilmesi amacıylafiJ•aılar bııgiiııkii değerlerine getirilmiştir. lineer regresyon doğrıısımımformiilii şöyledir: F petrol / F gaz • J,0041 + 0,0/// Fpeırol. Doğal Gaz Dergisi Nisan/ April 2011 63
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=