MAKALE 50 DOĞAL GAZ DERGİSİ 179 Doþal Gaz Dergisi Temmuz - Ağustos / July - August 2013 Shale Gaz Rezervlerinin Enerji Arz Güvenliùi Aç×s×ndan Önemi ve Türkiye úçin Senaryolar Özet Günümüzde gerçekleütirilen yeni enerji kaynaklar× keüif çal×ümalar×n×n dünya enerji tercihlerini deùiütireceùi kaç×- n×lmaz bir gerçektir. Konvansiyonel olmayan [unconventional] kaynaklar×n keüfi ve endüstrinin h×zl× geliüimi, dünya enerji piyasalar×n× yeniden üekillendirmektedir. Enerji oyununa yeni oyuncular kat×lmakta ve büyük oyuncular aras×nda güç dengeleri deùiümektedir. Konvansiyonel olmayan kaynaklar aras×nda shale gas [kaya gaz×], özellikle ABD’de son y×llarda yaüanan geliümeler sayesinde günümüzün en büyük enerji kozlar×ndan biri haline gelmiütir. Bu durum, shale gaz rezervlerine sahip Avrupa ve Türkiye aç×s×ndan yeni enerji senaryolar× doùurmaktad×r. Bu çal×üma, Türkiye’de var olan shale gaz rezervlerinin, günümüz teknolojisinin imkânlar×yla sahip olduùu ve f×rsatlar× göz önünde bulundurarak yeni enerji senaryolar×n× analiz etmeyi amaçlamaktad×r. 1. Giriü 2010 yılında, dünya enerji piyasalarını sarsan haber ABD’den geldi. ABD, tüm geleneksel doğalgaz üreticilerini geride bırakarak, dünyanın en * YazÕúmadan sorumlu yazar. øletiúim için arif.ozden@botas.gov.tr büyük doğalgaz üreticisi koltuğuna oturdu. Ülkenin shale gaz üretiminin 4,87 Tcf’ye ulaşarak, toplam gaz üretiminin %23’ünü oluşturması tüm dünyanın dikkatinin bu yeni alternatif enerji kaynağına yönelmesine neden oldu. 2000 yılındaki shale gaz üretiminin sadece 0,39 Tcf olduğu göz önüne alınırsa, bu hızlı artışın, ABD için ne kadar önemli olduğu daha net anlaşılabilir (Yalçın, 2013). Gaz ithalatına olan gereksinimin giderek azalması ve gaz fiyatlarının düşmesi, sadece ABD’yi değil, tüm dünyayı etkileyecek bir gelişme olarak değerlendirilmektedir. EIA’nın (U.S. Energy Information Administration [ABD Enerji Bilgi Yönetimi]) 2012 yılı raporunda, 2035 yılında shale gaz üretiminin 390 milyar metreküpe [bcm] yükseleceği ve dünya doğalgaz üretiminin (475 bcm) yaklaşık %82’sini oluşturacağının öngörülmesi, bu gelişmenin dünya enerji geleceği açısından önemini açıkça ortaya koymaktadır (EIA, 2012). Bu sebeple shale gaz, bir “game changer” [oyunu değiştiren] olarak görülmekte ve ülkeler tarafından önem atfedilmektedir (KPMG, 2011). Çin ve ABD, en çok rezerve sahip olan ülkeler olsa da, toplam 32 ülkede tespit edilen 48 basen bulunmakta ve pek çok ülke enerji stratejilerini yeni kaynak uyarınca değiştirmektedir. Mevcut shale gaz üretimi ise sadece ABD, Çin, Avusturalya ve Kanada’da gerçekleştirilmekle beraber, özellikle Orta ve Kuzey Avrupa ve Hindistan’da çalışmalar başlamıştır (EIA, 2011). Arif ÖZDEN* BOTAŞ Genel Müdürlüğü Uluslararası Projeler Departmanı Emre Can DAøLIOøLU BOTAŞ Genel Müdürlüğü Uluslararası Projeler Departmanı Bu şartlar altında, mevcut enerji ihtiyacının ağırlıklı çoğunluğunu hidrokarbon ithalatıyla karşılayan ve hidrokarbon kaynakları çok kısıtlı olan Türkiye açısından yerli doğal gaz üretimini gerçekleştirme olasılığının oluşması büyük fırsattır. Bu çalışmada “senaryo planlama metodolojisi”yle bu fırsatın gelişme durumları, potansiyel belirsizlik faktörlerine dayanan senaryolar ile açıklanmaya çalışılmaktadır. Senaryolar 2023 yılı uyarınca oluşturulacaktır. Metodoloji uyarınca ilk önce shale gaz endüstrisinin hem teknik hem de ticari açıdan analizi yapılacaktır. Daha sonra shale gaz sektörü ile ilgili mevcut ve gelecekte olması muhtemel belirsizlikler irdelenip “belirsizlik matris”i oluşturulacaktır. Bu matrise dayanan senaryolar ele alınacak ve senaryolar ışığında uzun vadeli sektör performansının enerji arz güvenliğine etkileri irdelenecektir. Son bölümde ise senaryolar ışığında TWOS matrisi uygulanarak, 2023 yılına yönelik potansiyel stratejiler ele alınacaktır. 2. Shale gaz Shale gaz en kısa tanımıyla kayalar arasında sıkışmış gazdır. Bu gazın mevcudiyetinin tespiti, yatay ve doğrudan sondajlarla petrol üreten kayaçların içine ulaşmak ile mümkündür. Tespitinde sonra üretimi ise kayalar arasına sıkışmış olan gazın su basıncı kullanılarak yeryüzüne çıkarılması şeklindedir (Twine ve Jackson, 2012). Shale gazda, çoğunlukla metan ağırlıklı (>%90) bir gaz bileşimi söz konusudur.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=