■ ■ ■ DOĞAL GAZ DERGİSİ 182 •■ MAKALE ■ havuz olarak görmek mümkündür7. İnsan sermayesi; işyerinde çalışanların kabiliyeti, becerisi, bilgisi ve iç ilişkiler değeri toplamından oluşmaktadır. İnsan sermayesi yeniliklerin kaynağı olduğu için son derece önemlidir ve işletmelerin limitsiz yenilenme potansiyelini ifade etmektedir. İnsan sermayesi, entelektüel sermaye yaklaşımının temel unsuru olarak kabul edilir. Örgüt üyelerinin sahip olduğu ve geliştirdiği bireysel bilgi, yetenek, deneyim ve davranışlarının bir ifadesidir. Başka bir deyişle tüm beşeri unsurların toplamıdır8. İnsanlar kiralanabilir ama insanlara sahip olunamaz9. Bu nedenle organizasyonlar insan sermayesini mülkiyetleri altında sürekli tutamazlar ancak, onu belirli bir süre için kiralayabilirler. Bu kiralama döneminde insan sermayesinin taşıdığı potansiyeli açığa çıkarmak ve azami ölçüde değerlendirmek için, onun bilgi, yetenek, beceri ve deneyimlerinin farkında olması gerekir10. İnsan sermayesinden daha fazla yararlanmak için bazı stratejiler geliştirilmektedir. Bunlardan biri insan sermayesinde bulunan örtülü bilginin açık bilgiye dönüştürülmesini desteklemek suretiyle bu bilgilerin bir kısmı insan sermayesinden işletmenin yapısal sermayesine aktarılabilir. Böylece insan sermayesi işletmeden ayrılsa bile değerli bilgilerin bir kısmı işletmede kalabilecektir11 • Yapısal sermaye ise, şirket dışına çıkmayıp, şirkette kalan bilgidir. Yöneticilerin görevlerinden biri, bilgiyi işletmenin içine alıp bilginin şirketin malı haline gelmesini sağlamaktır. Bu şekilde bilginin devamlılığı ve sürekli olarak geliştirilmesi sağlanabilir. İşletmelerde bilginin işletmeye ait olması sağlanabilirse yapısal sermaye de yaratılmış olabilir12. Stewart, yapısal sermayeyi kısaca geceleri eve gitmeyen bilgi olarak tarif etmektedir13. Müşteri sermayesinin ana konusu işletmenin pazarlama kanalları ve müşteri ilişkileri yoluyla edindiği bilgilerdir. İlişki sermayesi diye de adlandırılan müşteri sermayesi, işletmenin çevresiyle ilişkilerini düzenleyen ve yöneten tüm varlıklarının toplamıdır. Müşteri sermayesi, işletmenin müşterileri yanında hisse sahipleri, tedarikçileri, rakipleri, devlet, resmi kurumlar ve toplum ile ilgili ilişkileri kapsar14 . Yapısal sermaye ve insan sermayesi işletme içi unsurlarla daha çok ilgilidir. Entelektüel sermayenin diğer unsuru olan müşteri sermayesi ise işletmenin dış çevresindeki kişi ve kuruluşlarla yakından ilgilidir15 Bu sebeple yapısal ve insan sermayesine göre müşteri sermayesi, doğrudan kontrol edilip yönlendirme olanağı olmayan aktif ve güçlü durumda olan parametrelerle baş etmek zorundadır. Müşteri sermayesinin oluşturulması ve denetimi, insan sermayesi ve yapısal sermayeye göre daha zor görülmektedir. Küreselleşmenin doğrudan etkilediği uluslararası rekabet kavramı firmaları yeni değerler oluşturmaya mecbur etmiştir. Ticari işletmeler ve sivil toplum örgütleri sahip oldukları entelektüel sermaye potansiyelini ortaya çıkaracak yöntemlere yönelmişlerdir. İnsan kaynağının etkinliğini arttırmak, üretilen bilgiyi kuruma mal etmek entelektüel sermaye kavramını organizasyonel performans açısından çok önemli hale getirmiştir. Organizasyonlar için insan kaynakları stratejilerinin başarısı eğitim faaliyetlerinin başarısına bağlı hale gelmiştir. 4A.ç ı sİ nı nsdaann EKğaiyt inma kYlöa nr ıe tSi mt ria t e j i s i : Öğrenen Organizasyonlar Günümüzde pek çok organizasyon küreselleşen dünyada rekabet avantajı sağlamanın yolunun eğitim ve sürekli öğrenmeden geçtiğini fark etmiştir. Çalışanların yeteneklerini ve öğrenme kapasitelerini geliştirmeleri organizasyonun varlığını sürdürmesi için gerekli görülmektedir. İhtiyaç duyulan niteliklere ve yetkinliklere Doğal Gaz Dergisi Ocak - Şubat/ January - February 2014 sahip insan kaynağını bulmak ve işe almak her geçen gün zorlaşmaktadır. Bu nedenle organizasyonlar mevcut çalışanlarının eğitim ihtiyacını tespit ederek eğitim faaliyetleri gerçekleştirmektedir. Eğitim faaliyetleri ile çalışanların öğrenme yoluyla iş ile ilgili davranışlarında değişiklik yaratmak amaçlanmaktadır. Bir organizasyonda eğitime katılan çalışanların sorumlulukları ve çalışma alanları değiştikçe eğitim programının içeriği ve şeklide buna bağlı olarak değişecektir. Tüm bu süreç eğitim yönetimi kapsamında değerlendirilmektedir. Eğitim organizasyona çok önemli faydalar sağlamaktadır ancak, eğitimin hedef değil hedeflere ulaşmada bir araç olduğu unutulmamalıdır. Eğitim bir organizasyonun herhangi bir konudaki (kalite, müşteri memnuniyeti, üretim hataları, iş kazaları, vb.) ihtiyacını karşılamada kullandığı araçlardan sadece bir tanesidir. Eğitim ihtiyaç analizi yapılırken çalışanların mevcut yeterlilikleri ve işin gerektirdiği yeterlilikler analiz edilerek zayıf olunan konular netleştirilmelidir. Eğitim süreci, eğitim ihtiyacının belirlenmesi, bu ihtiyacın ne türden bir eğitimle karşılanacağının tespiti, eğitimin planlanması, eğitimi gerçekleştirecek uzman kişilerin seçilmesi ve eğitim sonrasında gerçekleştirilecek takip ve değerlendirme işlemlerinin bütünüdür. Eğitimin türü ne olursa olsun planlı bir şekilde uygulanması gereken bir süreçtir. Eğitim sürecinde asıl hedef, strateji ve planlar doğrultusunda tespit edilen organizasyonel ihtiyaçları karşılamaktır. Başka bir ifadeyle gerçekleştirilen eğitimler insan kaynaklarını hedeflenen yeterlilik düzeyine ulaştırmalıdır. Eğitim ihtiyacı, hedefler ve yetkinlikler arasındaki ilişki Şekil 3'te verilmiştir. Eğitim faaliyetleriyle rekabetçi üstünlükler elde etmek, yeni bilginin sağlayacağı yararları kullanmak isteyen organizasyonlar "öğrenen organizas-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=