■ ■ ■ ■ ■ DOĞAL GAZ. DERGİSİ 192 HABERLER Metan Gazı Kaçaklarına Basılı Elektronik Çözüm Xerox PARC'ta, modifiye edilmiş karbon nanotüp (CN1) algılayıcılar kullanarak, methan gazını ve kaçaklarını çok düşük maliyetlere tespit edecek bir basılı elektronik sensör geliştirildi. SPHINCS (System of Printed Hybrid lntelligent Nano-Chemical Sensors, Akıllı Hibrit Nano Kimyasal Basılı Algılayıcılar Sistemi) adı verilen basılı elektronik leştirilerek, olası bir sızıntının anında akaryakıt şirketlerinden BP (British (printed electronics) teknolojisi, gaz tespit edilmesini ve müdahale edil- Petroleum) ve Amerikan Ulusal Havakaçaklarının tespiti gibi enerji sektö- mesini sağlayacak. Plastik ve silikon cılık ve Uzay Dairesi NASA ortaklığı ile rünün en önemli sorunlarından birini gibi yüzeyler üzerine basılabilecek bu birlikte yürüttüğü SPHINCS projesine çözmeye aday. basılı elektronik dedektörler istenilen geçtiğimiz günlerde ARPA-E (Amerikan her ortama kolayca, yüksek maliyet İleri Araştırma Projeleri Ajansı Enerji Karbon nanotüp algılayıcılarla, basılı oluşturmadan monte edilebilecek. Dairesi) ilk etapta 1 milyon dolarlık elektronik algılayıcıların bir arada Maden ocağı sahiplerinin maddi gerek- finansman desteği verdiğini açıkladı. kullanılması ile geliştirilen bu teknoloji çeleri bahane etmeden basılı elektronik Proje kapsamında BP, gaz bileşimleri sayesinde metan gibi gaz kaçakları metan gazı dedektörlerini her alanda ile ilgili verileri sağlıyor, üretim yeri anında fark edilebilecek. Geliştirilen kullanmalarını sağlayacak. ve tesislerinde çalışmaların test edilteknoloji çok daha kolay ve ucuz bir yöntemle metan gazı kaçaklarının tespit edilmesini, kaçak yeri ve miktarının belirlenmesini sağlayacak. PARC'ın metan dedektörsistemi, polimer parçacıkların üzerine imal edilmiş bir dizi algılayıcıdan oluşuyor. Her parçacık kendi içinde fonksiyonel bir basılı nano karbon tüp (CN1) algılayıcısı ve destekleyici elektronik devreler içeriyor. Nano karbon tüpler, farklı gazlara farklı tepkiler verecek yarı iletken kaplamalarla veya nano parçacıklarla modifiye ediliyor. Makine öğrenme teknolojisi ile oluşProjenin hayata geçirilmesi durumunda, tüm dünyada ölümlü kazalara neden olan metan gazı kaçağı kaynaklı kazaların önüne geçilmesi konusunda çok önemli bir adım atılmış olacak. Ülkemizde de bugüne kadar metan gazı kaçaklarının yarattığı grizu facialarında yüzlerce madencimizin şehit olması, bu buluşu Türkiye açısından da önemli hale getiriyor. Aynı zamanda bu buluş, petrol ve doğalgaz dağıtım şirketlerine yılda milyarlarca dolarlık kayıp yaratan gaz kaçaklarının da tespit edilip, önlenmesine yardımcı olacak. turulan parametrelerle, basılı algılayı- Amerikan Senatosuna 2013 yılıncıların saptadığı gazları ve ayırt edici da sunulan bir rapora göre sadece özelliklerini tanımlamaları sağlanıyor. Amerika'da yılda yaklaşık 69 milyar feetküp (1 milyar 953 milyon 862 bin PARC bünyesinde gerçekleştirilen BP 414 metreküp) gaz, kaçaklar nedeni ile ve NASA'nın desteklediği SPHINCS atmosfere karışıyor. Bu miktar6 milyon projesi, petrol çıkarma sahaları, do- otomobilin 1 yıl boyunca çıkardığı karğalgaz ve maden ocakları gibi metan bondioksit emisyonuna eşit bir rakam. gazı sızıntısı riski olan bölgelere yer- Xerox PARC'ın dünyanın en büyük Doğal Gaz Dergisi Eylül - Ekim/ September - October 2015 mesine izin veriyor. NASA ise Silikon Vadisi'ndeki araştırma merkezi Ames tesislerinde, konu ile ilgili gerçekleştirdiği projeksiyon ve demolarla projenin geliştirilmesine destek veriyor. Konu ilgili açıklama yapan PARC Enerji Cihazları ve Sistemleri Bölüm Müdürü ve Proje Lideri David Schwartz, bu projeden dolayı çok heyecanlı olduklarını, basılı elektronik teknolojisini kullanarak geliştirdikleri buluşun enerji sektörünün yaşamsal bir problemine çözüm olacağını söyledi. Aynı zamanda bu buluş, basılı elektroniklerin bir başka alanda daha kullanım alanı bulmasından dolayı önemlidir dedi. Yakın gelecekte bu teknolojinin gaz üretim tesisleri, boru hatları, maden ocakları gibi endüstriyel kullanımdan ziyade ev ve iş yeri gibi yerleşim alanlarındaki gaz kaçaklarının düşük maliyetle saptanmasında da kullanılacağı söyleniyor.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=