Doğalgaz Dergisi 224. Sayı (Ocak-Şubat 2021)

dogalgaz.com.tr Doğalgaz / Ocak-Şubat 2021 37 1. KAYNAK TARIFI Kaynak; tatbik edileceği malzemenin cinsine göre, metal kaynağı ve plastik malzeme kaynağı olarak ele alınır. 1.1. Metal Kaynağı: Metalik malzemeyi ısı veya basınç veya her ikisini birden kullanarak ve aynı cinsten veya erime aralığı aynı ve yaklaşık bir malzeme katarak veya katmadan birleştirmeye metal kaynağı adı verilir. 1.2. Plastik Malzeme Kaynağı: Aynı veya farklı cinsten termoplastik (sertleşmeyen plas- tik) malzemeyi ısı ve basınç kullanarak ve aynı cinsten bir plastik ilave malzeme katarak veya katmadan birleştirmeye plastik malzeme kaynağı adı verilir. 2. KAYNAĞIN SINIFLANDIRILMASI: Kaynak, işlem cinsine temel olarak iki farklı şekilde sınıf- landırılmaktadır. 2.1. Ergitme Kaynağı: Malzemeyi yalnız sıcaklığın tesiri ile bölgesel olarak eritip, ilave metal katarak veya katmadan birleştirmektir. 2.2. Basınç Kaynağı: Malzemeyi genellikle ilave metal katmadan basınç altında bölgesel olarak ısıtıp birleştirmektir. 3. KAYNAKTA ISI GIRDISI Bir kaynak işleminin başarısı aynı zamanda bağlantıdaki ısı girdisine de bağlıdır. Isı ister bir ark tarafından, isterse bir yanıcı gaz alevi tarafından sağlanmış olsun, kaynaklanacak alana ısı verilir verilmez, metal en düşük sıcaklıkta olduğu için bu ısı her iki yöne doğru metal yoluyla iletilerek uzaklaş- maya başlar ve sonuçta metalde bir sıcaklık gradyanı oluşur. Dolayısıyla, ergime elde edebilmek için bağlantıya sağlanan ısı girdisi hızının, esas metalde olan ısı iletimi hızından daha büyük olması gerekir. Bu durumda esas levhanın ısı iletkenliği kaynak şartlarının seçiminde göz önüne alınması gerekli en önemli faktörler- den birisidir. Üretimde kullanılan çeşitli metaller ısıyı farklı hızlarda iletirler. Örneğin; bir kaynak işlemi sırasında ısı, bakırda çeliğe nazaran çok daha hızlı bir şekilde iletilerek uzaklaştırılır. Bu ise, ergimenin oluşturulabilmesi için ısının benzer kalınlıktaki bakır bağlantıda çelik bağlantıya göre daha yüksek hızda verilmesi gerektiği anlamına gelir. 4. KAYNAK TÜRLERI: 4.1. Basınç Kaynağı: 4.1.1. Ocak Kaynağı: Kaynak sıcaklığına kadar ısıtılan parçalar üst üste konu- larak dövme işlemi yapılır. Böylece parçaların birleşmesi sağlanır. Bu yönteme ocak kaynağı denir. 4.1.2.Elektrik Direnç Kaynağı: Bu metotta elektrik akımının, geçtiği iletkeni ısıtma etkisinden yararlanılır. Bu ısınma; kesite, malzemenin özgül direncine ve akım şiddetine bağlıdır. Kaynak şekline göre şu türleri vardır: a. Punto (Nokta) Kaynağı: İnce saç levhaların birbirle- rine kaynak edilmesinde kullanılır. Taşıt, uçak ve hafif yapı konstrüksiyonlarda seri imalatta çok yaygın olarak kullanılır. Transformatörün uçları arasına bağlanmış iki bakır çubuk elektrot arasında kuvvet altında ve elektrik akımının sağla- dığı ısı etkisiyle parçalar birbirlerine nokta şeklinde kaynak edilmiş olur. Elektrotlar mekanik, hidrolik ve pnömatik olarak bastırılarak saçların birbirlerine iyi bir şekilde teması sağlanır. b. Dikiş Kaynağı : Saç konstrüksiyonlarda kaynak bağ- lantısında sızdırmazlık gerekiyorsa kullanılır. Mesela depo ve yakıt tanklarının konstrüksiyonunda saç parçalar su ile soğutulan yuvarlak makara şeklindeki elektrotlar arasından geçirilerek sürekli kaynak dikişi yapılması sağlanır. c. Alın Kaynağı: Kaynak yapılacak parçalar, bir transfor- matörün sekonder sargısının uçları ile birleştirilmiş iki çene arasına alınır. Akım geçince parçalar ısınır. Isınan parçaların üzerine basınç uygulanarak bağlantı sağlanır. Bu tip kaynak daha çok çelik profillerin uçlarının birbirine kaynak edilme- sinde kullanılır. Şekil 1. Kaynak Türleri