38 ENERJİ & DOĞALGAZ • MAYIS-HAZİRAN / 2025 MAKALE SONUÇ Termik santrallerde verimlilik iyileştirme tekniklerinin yeni yaklaşımları, enerji sektöründe önemli gelişmeler sağlamaktadır. Süper kritik teknolojiler, kombine çevrim sistemleri, karbon yakalama ve depolama, ısı depolama sistemleri ve dijitalleşme gibi yenilikçi çözümler, daha verimli ve çevre dostu enerji üretim süreçlerine olanak tanımaktadır. Bu yaklaşımların doğru bir şekilde uygulanması, sadece enerji üretimini iyileştirmekle kalmayıp, aynı zamanda çevresel sürdürülebilirliği de artıracaktır. Verimlilik iyileştirme yöntemlerinin çevresel ve ekonomik etkileri büyüktür. Daha verimli bir termik santral, daha az yakıt tüketimi anlamına gelmektedir. Böylece hem çevresel etkiler (özellikle sera gazı emisyonları) hem de işletme maliyetleri azaltılmaktadır. Aynı zamanda, verimlilik iyileştirmeleri, enerji güvenliğini artırarak, enerji ithalatını azaltmakta ve enerji maliyetlerini düşürmektedir. Geleneksel verimlilik iyileştirme teknikleri, ısı geri kazanımı, yüksek verimli türbinler ve soğutma sistemlerinin en uygun şekilde uygulanması gibi alanlarda başarılı sonuçlar elde etmiştir. Ancak, artan enerji talebi, çevresel düzenlemeler ve fosil yakıtların sınırlı kaynaklar olması, daha yenilikçi ve sürdürülebilir çözümlere yönelimi gerektirmiştir. Özellikle, süper kritik türbinler ve kombine çevrim santralleri, verimliliği yüzde 60'lar seviyelerine çıkararak, yakıt tüketiminde büyük azalmalar sağlamaktadır. CCS teknolojileri ise, termik santrallerin karbon üretimlerini önemli ölçüde azaltırken, çevre dostu enerji üretimi sağlanmasına katkı sunmaktadır. Ayrıca, dijitalleşme ve yapay zekâ ile yapılan en uygun işlemler, santrallerin operasyonel verimliliğini artırırken, bakım maliyetlerini de düşürmektedir. Termik santrallerdeki verimlilik iyileştirme tekniklerinin gelecekteki enerji üretim süreçlerine yön verecek potansiyele sahip olduğu görülmektedir. Bu alanda yapılan teknolojik yenilikler, sadece enerji sektörünün sürdürülebilirliğine katkı sağlamakla kalmayıp, aynı zamanda enerji güvenliğinin artırılması, çevresel etkilerin azaltılması ve ekonomik verimliliğin sağlanması gibi kritik hedeflere ulaşılmasına olanak tanımaktadır. Verimlilik iyileştirmelerine yapılacak yatırımlar, uzun vadede önemli ekonomik ve çevresel kazançlar sağlayacak, dünya genelindeki enerji üretim süreçlerini daha verimli ve sürdürülebilir hale getireceği değerlendirilmektedir. n (yaklaşık % 60-65 civarına çıkabilir), daha düşük işletme maliyetleri, düşük karbon emisyonları bu sistemlerin avantajları arasındadır. KARBON YAKALAMA VE DEPOLAMA (CCS) TEKNOLOJISI Karbon yakalama ve depolama (CCS), termik santrallerdeki karbon salımını azaltmak için geliştirilmiş bir tekniktir. CCS, santralden çıkan CO₂ gazını yakalamakta ve yer altı depolama alanlarına göndermektedir. Bu sayede çevresel etki azaltılırken, santral verimliliği de iyileştirilmektedir. Bu teknolojinin avantajları arasında; CO₂ emisyonlarının azaltılması, karbon ayak izinin küçültülmesi ve yenilenebilir enerji ile entegrasyonu bulunmaktadır. YENILENEBILIR ENERJI ILE HIBRIT SISTEMLER Yenilenebilir enerji kaynaklarının, özellikle güneş ve rüzgâr enerjisinin termik santrallerle birleşmesi, hibrit sistemlerin gelişmesine olanak tanımaktadır. Bu hibrit sistemler, yenilenebilir enerjinin sürekliliğini sağlamak için termik santralleri desteklemekte, böylece daha sürdürülebilir bir enerji üretim modeli sunmaktadır. Bu sistemlerin avantajları; sürdürülebilir enerji üretimi, fosil yakıtların kullanımının azaltılması, enerji arz güvenliği sağlanmasıdır. ISI DEPOLAMA SISTEMLERI Isı depolama sistemleri, fazla enerjinin depolanarak ihtiyaç anında kullanılmasını sağlamaktadır. Bu sistemler, özellikle yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanıldığı hibrit sistemli termik santrallerde büyük önem taşımaktadır. Enerji depolama, aşırı üretimin olduğu zamanlarda ısıyı depolayarak, talebin düşük olduğu zamanlarda enerjiyi kullanmayı sağlamaktadır. Enerji talebi ile enerji üretimi arasındaki dengesizliklerin giderilmesi, yüksek verimli enerji kullanımı ve yenilenebilir enerji kaynaklarıyla entegrasyonu bu sistemlerin en önemli avantajları arasındadır. DIJITALLEŞME VE YAPAY ZEKÂ Dijitalleşme ve yapay zekâ, termik santrallerin verimlilik yönetiminde devrim oluşturmaktadır. Sensörler ve nesnelerin interneti (IoT - Internet of Things) cihazları sayesinde santral işleyişi sürekli izlenebilmekte, veriler toplanmakta ve analiz edilebilmektedir. Yapay zekâ algoritmaları, bu verileri işleyerek en uygun çalışma koşullarını belirlemektedir. Gerçek zamanlı veri analizi, bakım ve arıza tahminleri ve operasyonel verimlilik artışı en önemli avantajlarıdır.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=