RAPOR 45 ENERJİ & DOĞALGAZ • TEMMUZ - AĞUSTOS / 2025 değişti. On yıl önce bu listeye ABD’li ve Avrupalı otomotiv üreticileri ile petrol ve gaz şirketleri hâkimdi. O dönemde Çin Devlet Şebekesi ve Petrochina bu duruma istisna oluşturuyordu. Ancak 2024 itibarıyla listede ilk kez yalnızca batarya üretimi yapan bir firma (Çinli CATL) ve iki elektrikli araç odaklı üretici (BYD ve Tesla) yer aldı. Ayrıca elektrifikasyon ekipmanı üreticisi olarak konumlanmaya çalışan üç firma (Denso, Schneider Electric ve Robert Bosch) da listede yer aldı. Listeye giren tek petrol ve gaz şirketleri ise devlet destekli Petrochina, Sinopec ve Suudi Aramco oldu. Yatırım akışları, COP28’de üzerinde uzlaşılan yenilenebilir enerji ve verimlilik hedeflerini gerçekleştirme yolunda henüz yeterli düzeyde değil. 2030 yılına kadar kurulu yenilenebilir enerji kapasitesinin üç katına çıkarılması hedefi doğrultusunda, yıllık yenilenebilir enerji yatırımlarının hâlâ iki katına çıkması gerekiyor. Bu artışa, kapasitenin güvenli ve maliyet etkin bir şekilde kullanılabilmesini sağlamak için şebeke, enerji depolama ve diğer esneklik çözümlerine yönelik harcamaların da eşlik etmesi şart. Enerji verimliliği ve elektrifikasyon yatırımlarının ise önümüzdeki beş yıl içinde yaklaşık üç katına çıkması gerekiyor ki, on yılın sonunda yıllık %4 oranında enerji yoğunluğu iyileşmesi sağlanabilsin. Gelişmekte olan ülkelerde düşük emisyonlu projelere 2035 yılına kadar en az 1,3 trilyon ABD doları finansman sağlamayı amaçlayan COP29’da başlatılan "Bakü’den Belem’e Yol Haritası"- nın temel taşı, sermaye maliyetlerini düşürmeye yönelik çabalar olmalıdır. Gelişmekte olan ülkelere yönelik iklim finansmanının artırılması, bu ülkelerde temiz enerji yatırımlarını engelleyen çok sayıda gerçek ve algılanan riski hedef alan politikaların hayata geçirilmesini gerektiriyor. Bu riskler, finansman maliyetlerini artıran temel etmenler arasında yer alıyor. Özel sermayeyi harekete geçirmek ise, gelişmekte olan ülkelerin politika reformlarını gerçekleştirmesine ve öngörülebilir düzenleyici çerçeveler oluşturmasına bağlı. Uluslararası kamu finansmanının da proje risklerini yönetmeye odaklanması, garanti mekanizmaları ve diğer kredi artırıcı araçlar yoluyla daha etkili hale getirilmesi gerekiyor. Enerji dünyası, ilk Dünya Enerji Yatırımı raporunun yayımlandığı on yıl öncesine göre büyük ölçüde değişti. Yine de, ilk raporda ele aldığımız bazı eğilimlerin 2025 sayısında da yankı bulduğu görülüyor. O zaman da olduğu gibi, bu yıl da petrol sektöründe fiyat baskılarının etkisini analiz ediyoruz; ön planda ise kaya petrolü vardı. Çin’in, küresel enerji yatırımlarında ABD’yi geride bıraktığını rapor etmiştik. Ayrıca, “düşük karbonlu elektrik üretim kaynaklarına yönelik yatırımlarda büyük bir dönüşümün başladığını” tespit etmiştik. Enerji güvenliği, sürdürülebilirlik ve erişilebilirlik açısından yeterli ve zamanında yatırım yapma ihtiyacı bugün de en az o zamanlar kadar önemli. Bugünün enerji karar vericileri, yeni jeopolitik gerilimlerle karşı karşıya ve enerji şokları riski yüksek seyrediyor. Ancak, 2015’e kıyasla ellerinde çok daha rekabetçi yeni teknolojilerden oluşan geniş bir seçenek yelpazesi ve bu teknolojilerin hızlı şekilde yaygınlaştırılmasına dair birikmiş politika deneyimi bulunuyor. n
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=