Gökhan YARDIM 1955 yılında Ankara'da doijan YARDIM, 1979 yılında O.D.T.Ü. IOmya Mühendl�lğl Bölümf/nden Kimya Yüksek Mühendisi olarak mezun oldu. EGO Genel Müdürlüğü Maltepe Havagazı fabrlkası'nda iııetme Mühendisi ve Laboraluar Şefi olarak görev yaptı. Natta'da havagazı üretim projesinde çalııfı. OECD bursu kazanarak İnglltere'de Brlllsh Gas'da ıı ooıında eğitim gördü. 1993 yılından beri BOTAŞ'ta çaıııan YARDIM, doijal gazın iletimi, dağılımı, depolanması, LNGve kullanımıkonusundayurt dııında çeııtıı eğitim taallyetlerlne katıldı. SSCB'den ve Cezaylfden doijal gaz alımı veBOTAŞ' ındoijalgazlallgllllüm çaııımalrında yer aldı. Halen BOTAŞ Genel Müdürlüğü'nde Doğal Gaz Grup Başkanlığı görevini yürütmekte olan YARDIM, evli ve bir çocuk sahibidir. • Bu yazı 'İSTANBUL INTERNAT/ONAL GAS UTl!AZAT/ONANDAPPUCAT/ONS CONFER· ENCE AND EXH/8/T/ON' 'de b/ldlrl olarak sunulmuştur. TÜRKİYE'DE DOĞAL GAZIN SON .., . DURUMU VE GELECEGI* PRESENT STATE OF NATURAL GAS AND ITS FUTURE iN TURKEY ABSTRACT: Turkey has been /mporl/ng natura/ gas from ex-USSR since 1987 wlfh a contracted quantıtyreachlng 6 8cm unt/12011. in orderto dlversıtythe supp/ysources and to lncrease the amount ofsupp/yan LNG lmporlaflon contract had been slgned wlfh Algerla in 1988. Havlng an annua/ lmporl quantıty of 2 8cm LNG Recelvlng Terminal has been completed in ear/y 1994 and LNG lmporls from Algerla has begun on the 2nd ofAugust. Up to nownatura/gas has been used in two Comblned Cyc/e Power Plants to generale electr/c/fy, in two ferli/iz er plants as feedwstock, in two Organlzed /ndustrlal Zones, in 108 lndustrıaı plants torprocess or steam prductlon and in domest/c/commerc/al sector in the cif/es ofAnkara, İstanbul and Bursa. Natura/ gas consumpflon that reallsed as 513 Mili/on cm in 1987, reached 5 8cm in 1993. Accordlng to /he exlstlng natura/ gas purchas/ng agreements and future gas demand whlch wlll be about 30 8cm af/er /he 2000's, Turkey has been evaluaflng the profects about posslble add/1/onal supp/y optlons. The natura/gas needed to satıty /he lncreaslng demand /hat Is not covered by the ex/s1/ng sources can a/so be oblalned from new supp/y opt/ons of Türkmenistan, Qafar, ıran, Nlgerla, Omman andAbu Dhabl. on the o/her hand Turkey has been evaluatlng lnternaf/onalplpellne profects connecllng Türkmenistan and/or ıran to Natura/ Gas Transmlsslon Grld to Europe vıa Turkey whlch w/11 enable to meet the natura/ gas demand of both Turkey and Europe whlle strength hav/ng /he supp/y securıty ad dlvers/fylng /he supp/y sources. Özet: Türkiye halen, 6 milyar m'eski Sovyetler Birliği'nden ve 2 milyarm'Cezayir'den sıvılaştırılmış doğal gaz olmak üzere toı,ılam 8 milyar m'/yıl'lık bir doğal gaz arz imkanına sahiptir. Bugüne kadar iki kombine çevrim santralında, iki OrganizeSanayi Bölgesinde, ı 08 sanayive2 gübretesisinde ve bunlardan başka Ankara, İstanbul ve Bursa'da konut sektöründe doğal gaz kullanımı gerçekleştirilmiş bulunmaktadır. 1 993 yılı tüketim rakamı ise 5 milyar m' olarak gerçekleşmiştir. Son zamanlarda sanayi kesiminin doğal gaz yakıtlı elektrik santralı kurma girişimlerinde gözlenen yoğun artış ile yapımı planlanan üç iletim hattının tamamlanması halinde oluşacak doğal gaz arz kısıtının glderllebilmesl amacı ile mevcut ihracatçı ülkelerle ilave gaz alımı için ve Türkmenistan, Katar, İran, Ni jerya, Umman ve Abudabl ile doğal gaz alımına ilişkin görüşmeler yoğun bir şekilde devam etmektedir. 1. GİRİŞ Dünya birincil enerji talebi içindeki doğal gazın payı 1994 yılında %22,5'a ulaşmış bulunmaktadır. 1980 yılındaki payının %18 olduğu dikkate alınırsa bu hızlı tüketim artışında, 1973 yılı petrol şoku ile başlayarak süregelen gelişmeler ile 1986 yılında meydana gelen Çernobil kazası sonrası alınan kararların önemli etkileri olmuştur. Enerji-ekonomi-çevre kavramlarının dünya enerji pazarındaki öneminin artması neticesinde, doğal gaz diğer rakip yakıtlara karşı avantajlı duruma geçmiştir. Ancak halihazırda işletilen doğal gaz rezerv ömürlerinin gelecek yıllarda talebe cevap veremeyecek durumda olması, gerek üretim teknolojisinin geliştirilmesini, gerekse yeni rezervlerin keşfedilmesi veya iş!Jtilmesini gerekli kılmaktadır. Öce yandan rezerv bölgelerinin talep odaklarına uzaklığı sebebiyle gazın taşınabilmesi için büyük masraflı yatırımları gerektirmesi, dünya doğal gaz fiyaclarının yükselme ihtimalini gündeme getirmektedir. HalihazırdaTürkiyeenerjipazarındadoğalgazın rekabet gücünü koruduğu gözlenmektedir. World Gas Intelligence dergisinin Ağustos '94 sayısında yer alan, Avrupa'da sınai müşterilere uygulanan doğal gaz satış fiyatlarının kıyaslamasına bakıldığında, Türkiye'deki doğal gaz satış fiyatlarının Avrupa ortalamasına yakın olduğu görülmektedir. Ancak yıllık sözleşme miktarı azaldıkça Türkiye'deki satış fiyatları, ortalamanın altında seyretmektedir. OO�AL GAZ DERGiSi SAYI. 35 63 Bu nedenle dünya enerji pazarındaki söz konusu gelişmeler doğrultusunda doğal gaz fiyatlarındaki muhtemel artış, doğal gazın yurtiçi enerj i pazarında, özellikle petrol ürünleri ile rekabet gücünün korunmasını gerekli kılacaktır. Türkiye'de doğal gazın kulammı, yerli kaynakların üretime geçirilmesi ile 1976 yılına dayanmaktadır. Bununla beraber asıl gelişim, 1987 yılından itibaren RusyaFederasyonu'ndan ithalatın başlaması ile gerçekleşmiştir. 1987 yılında doğal gaz tüketimi 513 milyon mı iken 1993 yılındatüketim,yaklaşık 5 milyar mlseviyesine ul aşmış bulunmaktadır. Bu tüketim içerisinde en büyük pay kombine çevrim santrallarına ait olup %50, daha sonra sanayi %22, gübre %16 ve konur sektörü % 1 1 'lik pay almaktadır. Doğal Gaz Ana İletişim Ham güzergahında yer alan sınai kuruluşlardan, 1994 yılına kadar 135'i ile doğal gaz satış sözleşmesi imzalanmış olup, 1 1 0 kuruluşa gaz verilmektedir. Bursa ve Eskişehir Organize Sanayi Bölgelerinin yönetimleri de bu rakamlara dahildir. 2. GÜNÜMÜZDEKİ DURUM Mevcut iletim haccı üzerinde yer alan ve hava kirliliği yoğun olan şehirlerin konur sektöründe gazkullanım.ı, ilk?!arak 1988 yılındaAnkara'da başlamıştır. Düzenli bir şehirleşme ve altyapıya sahip olması nedeniyle, Ankara'da hedeflenen pazarahemen hemen ulaşılmış bulunmaktadır. Ocak 1992 tarihinde İstanbul'da ve Kasım 1992'de Bursa'da kullanıma başlanan doğal
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=