• Şekil 1. Dizel motorlarında NOx ve partikiler madde emisyonıı. PM {g/kWh] 0.8 0.6 0.4 EURO 1 0.2 EURO3 DOĞAL GAZ. MOTORU Tablo 1. Ağır hizmet taşıtları için emisyon sınır değerleri. [61 YIL HC co NOX PM 1990 ECE 49-01 2.4 11.2 14.4 1992 EURO 1 1.1 4.5 8.0 0.36 1992 EURO 2 1.1 4.0 7.0 0.15 1992 EURO 3 * 1.1 4.0 4.0 0.15 a. ECE 13-nokta testi sonuçları {glkWh] • önerilen değerler YIL HC CD NOI PM* PM** 1990 1.7 20.8 8.4 0.80 0.80 1993 1.7 20.8 6.7 0.34 0.13 1994 1.7 20.8 6.7 0.13 0.07 1998 1.7 20.8 5.4 0.13 0.07 a. A.8.0. dinamik test sonuçları {g/kWh] ağır hizmet taşıtları-şehir içi otobüsler hariç şehir içi otobüsler yakıt kullanımının getirdiği sakıncaları minimuma indirmektedir. Ancak gaz yakıtların diğer taşıtlarda yaygın olarak kullanımına ilişkin uygulamalar da mevcuttur. [2} Tabl o il.Doğal gaz motorları nın emisyon değerleri. [21, [61 (13-nokta testi sonuçları) [g/kWhJ HC CO NO, PM Çift yakıtlı motor 16.0 12.6 6.0 1.15 Fakir karışımlı motor 2.5 2.0 4.0 0.08 Fakir karışım + 3-yollu katalizör 1.0 0.2 4.0 0.02 Stokiyometrik karışım +3-yollu katalizör 0.4 0.4 0.9 <0.02 Dizel motoru-aşırı doldurmal ı 0.5 1.0 8.9 0.35 :>2. DİZEL MOTORLARINDA EMİSYON SINIRLARt Ağır hizmet taşıtlarında kullanılan o L!���!!!l---.------,,--L-J_-+--+---+---+--i-+----1 2 4 6 10 12 14 NOx [g/kWhJ ® DOĞAL GAZ DERGİSİ SAYI 37 konvansiyonel dizel motorları özellikle kısmi yüklerde yüksek verime sahip olup, benzin motorlarına oranla da daha düşük miktarlarda kirletici bileşen üretmektedir. Ancak dizel motorlarından kaynaklanan partiküler madde (PM) emisyonu önemli miktarlara ulaşabilmektedir. Avrupa Topluluğu ülkelerinde ağır hizmet taşıtlarının sağlaması gereken PM emisyonu sınırı O. 1 5 g/kWh olup, HC, CO ve NOx emisyonları için sınır değerler de sırasıyla 1. 1 g/kWh, 4.0 g/kWh ve 7.0 g/ kWh değerlerindedir. A.B.D. 'de ise bu sınırlar daha da daraltılmıştır (Tablo I). Yüksek güç ve düşük yakıt tüketimi elde etmek üzere tasarlanmış olan standart dizel motorlarının bu standartları sağlaması oldukça güçtür. Bu motorlar özellikle PM ve NOx emisyonu yönünden kötü durumdadır. Püskürtme zamanının geciktirilmesi sonucu, yanma süreci genişleme stoğuna kayarak yanma boyunca ulaşılan sıcaklık seviyelerinin düşmesine ve sonuçta NOx emisyonlarının azalmasına neden olmaktadır. Ancak: bu durumda yanma kötüleşeceğinden PM emisyonu artış gösterecektir. Püskürtme avansının artırılması da PM emisyonlarını düşürürken, NOx emisyonunun artışına neden olacaktır (Şekil 1). Dizel motorlarında kirletici emisyonların azaltılması ıçın çeşitli yöntemler kullanılmaktadır. Yakıt kalitesinin iyileştirilmesi ve yakıttaki kükürt miktarının azaltılması, yanma ürünleri arasındaki kükürt bileşenlerini azaltacak ve PM emisyonunu düşürecektir. Yakıt sisteminin iyileştirilmesi ve yüksek püskürtme basınçlı, elektronik koncrollu püskürtme sistemlerinin kullanımı yanma odasında karışım kalitesini iyileştirecek, tutuşma gecikmesini kontrol edecek ve emisyonları düşürecektir. Yanma odası geometrisinin iyileştirilmesi, supap sayısının artırılması, aşırı doldurma sistemlerinin kullanılması, egzoz gazları resirkülasyonu uygulanması v.b. yöntemler de egzoz gazları emisyonlarını kontrol altına almak amacıyla dizel motorlarında uygulanma�tadır. Ayrıca egzoz sistemine eklenen parti!s,ül filtreleri ve oksidasyon katalizörlerİ yardımıyla motorda oluşumu önlenemeyen kirletici emisyonlar, egzoz sisteminde azaltılmaktadır. Ancak bu sistemlerin halen bazı sorunları bulunmaktadır. Ağır hizmet taşıtlarında kullanılan konvansiyonel dizel motorlarının emisyon standartlarını sağlaması teknolojik gelişmeler açısından önemli aşamalar gerektirmektedir. Diğer taraftan LPG ve CNG v. b. alternatif gaz yakıtların bu taşıtlara ait motorlarda kullanımı
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=