• .••• • ••• • • • • • • ••• • • Tablo 2. Ticari Borıılarııı Piiriizliiliik Değerleri ÇEPER MALZEMESİ (YENİ) cam Pirine. Bakır Kursun Dövme Demir Ticari r'clil< Asfaltlanmı<Dökme Demir Galvani7.e Demir Dökme Demir Tahta Beton Perçinli Çelik Tablo 1. Doğal Gazın Özelikleri DOĞAL GAZIN ÖZELLİKLERİ ADI SEMBOLÜ DEGERI Kinematik Akmazlık ( m2/s ) Gaz Sıcaklığı ( °K ) Gaz Basıncı ( mbar ) Barometre Basıncı ( robar ) Bağıl Yoğunluk ( - ) Gaz Yoğunluğu ( kg/m3 ) .. ' ' 7 363 sayılı T. Standardında doğal gaz özellikleri Tablo (l)'de verilmiştir. Standartta verilen koşullara uygun olarak, (3) numaralı denklem R, sayısının 2320 değerine kadar kullanılmış, (4) numaralı denklem ise R, sayısının 2330'dan büyük olduğu durumlar için kullanılmıştır. TS 7363'e göre bina içi boru tesisatının tasarımında göz önüne alınan ekleme parçalarının ve yükseklik farkından dolayı oluşan basınç kayıplarını da hesaba kararak boru çap hesaplama çizelgesi menüler yardımı ile kolay kullanılabilir bir yazılım şeklinde oluşcurulmuşcur. Ayrıca TS 7363'deki Grafik 1 ve 2, yazılan program ile yeniden oluşturularak kıyaslanmış ve ram uyumlu olduğu gözlenmiştir. Ancak Grafik l'de laminer ve cürbülans akış bölgelerinde çizilen 0,9 m/s ve bundan daha küçük hız eğrilerinin hatalı olduğu görülmüş ve düzeltilmiştir. Standarttaki 1 nolu grafik Şekil 1 'de gösterildiği gibi yeniden elde edilmiştir. Grafikl elde edilirken boru iç çapı için TS 301/3'e uygun olan orta ağırlıklı seriye ait çelik boruların ortalama iç çapları kullanılmıştır. PÜRÜZLÜLÜK K ( feet) K < milimetre ) PÜRÜZSÜZ PÜRÜZSÜZ O 00015 0046 0.00040 O 122 O 00050 O 152 O 00085 O 259 O 00060 -0,00300 0 183 - 0 914 0.00100 -O 01000 O 305 - 3 048 0.00300 - O 03000 0914-9 144 . . . 2. 1. YOĞUNLUĞUN ETKİSİ Bilindiği gibi TS 7363 bina içi boru tesisatı tasarımının esası, her hatta basınç kayıplarının belirlenen sınırlar civarında olması, bunu sağlayacak en uygun boru çapının belirlenmesi ve sonuçta da izin verilenden daha fazla bir basınç kaybına uğramadan gazın cihaza ulaştırılmasıdır. Bunun için basınç kayıplarının mümkün olduğunca doğru ve hassas hesaplanması çok önemlidir. Yoğunluk Denklem (2)'den de görülebileceği gibi basınç ® DOĞAL GAZ DERGİSİ SAYI 38 y 0,000014 T 285 p 22,4 B Yörenin hava basıncı o 0,64 p 0,65 ~ 0,70 kayıplarını doğrudan etki leyen bir paremetredir. Kullanılan doğal gaz yoğunluğu 0,65 -0,70 kg/m3'dür. Ortalama olarak 0,675 kg/m 3 değeri kullanıldığında basınç kaybında yaklaşık % 1 5 kadar azalma hesaplanmakta ve daha küçük çaplı boruların seçilmesini sağlayabilmektedir. Bu sebeble, ortalama gaz yoğunluğu 0,67 5 kg/m3 değeri için hesaplanan eğriler Şekil 2'de orjinal eğriler ile birlikte çizilmiştir. Örnek olarak 10 m uzunluğunda bir dağıtım haccında 3 m3'lik bir debi ve 3 m/s hız için yoğunluğun 0.7936 kg/m3 olması durumun daki basınç kaybı yaklaşık 1.17 mbar'dır. Yoğunluğun 0.675 kg/m3 olması halinde ise 0.99 mbar'dır. Yaklaşık %15 oranında daha az bir basınç kaybı hesaplanmıştır. 2.2. PÜRÜZLÜLÜĞÜN ETKİSİ Pürüzlülük bilindiği gibi boru akışında etkili olan bir özelliktir. Literatürde [4} yaygın bir şekilde kullanılan ticari boruların pürüzlülük değerleri Tablo 2'de verilmektedir. Tablo 2'den de görüldüğü gibi Ticari Çelik Borular (Commercial Scell Pipes) için mutlak pürüzlülük değiri 0.046 mm'dir. TS 7363 standardında kullanı lan boruların da pürüzlülüğünün bu değer civarında olması gerekir. Ancak standartta bu çelik borular için 0.5 mm gibi oldukça yüksek bir pürüzlülük değeri alınmıştır. Yaklaşık 0,05 mm mutlak pürüzlülük değeri kullanılarak Grafik 1 yeniden oluşrurulmuş ve orjinal eğrileriyle kıyaslanması Şekil 3'de verilmektedir. Doğal olarak pürüzlülük sadece cürbi.ilans akış bölgesinde erki ermektedir. Yine basit bir uygulama ile 10 m uzunluğunda bir dağıtım haccında 3 m3/h'lik bir debi ve 3 m/ s hız için pürüzlülüğün 0.5 mm olması durumundaki basınç kaybı yaklaşık 1 . 1 7 mbar olduğu görülür. Pürüzlülüğün 0.05 mm olması halinde ise basınç kaybı 0.81 mbar'dır. Yaklaşık %30 dahaa,z bir basınç kaybı hesaplanmaktadır . 2.3. PÜRÜZLÜLÜK VE YOĞUNLUĞUN BİRLİKTE DÜZELTİLMESİ Pürüzlülüğün 0,5 mm'den 0,05 mm'ye ve
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=