Şekil 6. (lııdirect)Ters • Enjeksiyoıı • • • • • • • • • • • • Hım Petrol Tuz Mığırıhın b. Üst kayacın durumu, 3. Pompa-maliyeti, 4. Yüzey (yerüstü) faaliyetlerinin maliyeti, 5. Kireçli suyun uzaklaştırılması metodu. b) KLASİK MAĞARALARDA DEPOLAMA Yeraltı depolanmasınıngerekli olduğu biryerde uygun tuz depoları, doymamış su ya da kireç suyu uzaklaştırılmasının mümkün olmaması yüzünden klasikmadenmağaraları yaratılabilir. Bu tipteki mağaralar madenciler tarafından; standart yeraltı maden tekniklerinin kullanılması ile yaratılır. Hemen hemen tüm lokasyonlarda başvurulacak bir yoldur. Madene giriş ya dikey ya da eğimli olur. Çalışma yerinin jeolojisi ve tasarlanan mağara derinliğine göre bu giriş yöntemleri saptanır. Rafineri L.P.G. Do�ıl Ürünleri Gız 1 1 -- 1 [ f K�ı Dönüıtürülmoı Akiftr Tükenmif Gızw Petrol M>ııırıl"" Mıdt<ı Yıpıllfı RtzflWırları Göun':i{ı; Oram Kayaç normal olaraksondajlayadaparçalanarak kazılır. Mağara dışına yükleme bantlarıyla ya da şaftlarla transfer edilir. Bu tip mağaralarda yöresel jeolojik koşullara bağlı olarak ya büyük galeriler ya da oda ve yastık mağaraları olarak planlanır. Bu tip depolar esas olarak LNG ve diğer sıvı hidrokarbonları depolamak için kullanılır. Maliyet, çözünmüş tuz mağaralarına oranla yüksektir. Maliyeti etkileyen ana faktörler şunlardır. 1. Depolama alanının jeolojisi; - Yatak kayacın derinliği, - Su tabakasının derinliği, - Su kontrol maliyeti, - Sondaj ve parçalama maliyeti, - Yer temin maliyeti. 2. Kazılan kayaçların sarfı: Atılması, ya da ® DOĞAL GAZ DERGİSİ SAYI 38 bütün halinde satılması. 3. Yetenekli işgücü maliyeti. c) DÖNÜŞTÜRÜLMÜŞ MADDELERDE DEPOLAMA Yeni yeraltı depolama alanı oluşturulmasına biralternatif, mevcutmineral üretim ocaklarının depolama mağaraları olarak dönüştürülmesidir. Dönüşümü gerçekleştirmek için maden ocağına yeni kuyular delinir. Madendeki gaz basıncı formasyondaki hidrostatik basıncın altında tutulur. Bu dönüşüm yapıldığında, madençok düşük bir maliyetle büyük bir hacim temin eder. :, SONUÇ: Şekil - 6, hidrokarbon depolanmasında kullanılan yeraltı depolama tekniklerini özetlemektedir. Yeraltı depolama tekniği özellikle petrol ve gaz üretimi nde ortaya çıkan olaylara benzemektedir. Gözenekli kayacın gözenek ve/veya yüzeylerinde bulunan materyallerin esas olarak itilmesi ve bu yüzeyin doğal gazla / hidrokarbonla doldurulmasından ibarettir. Doğal gaz üretim sahası yeterince bulunmamasına rağmen, büyük ölçekli gaz tüketicisi konumunda bulunan ülkemizde de yeraltı depolanmasının gerçekleşmesi zorunludur. Bu alandaki çalışmaların en kısa sürede tamamlanması, "doğal gaz / enerji sektöründe ufkumuzu genişleteceği muhakkaktır. KAYNAKLAR 1,_ Natura! Gas Reservovir Engineering d-U.U. IKOKVThePennsylvaniaState Unv. Flhrida 1992. 2. UndergroundStorageo/Natura!Gas Edited byM. R. TEK Nato ASI Series Klumar academic publishers 1988 . 3. Tiirkiye 10. Petrol Kongresi ve Sergisi "Bildiriler-Petrol" 1994 TMMOB Petrol Miih. Odası
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=