::) • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • enerjisi üretiminde, endüstri kuruluşlarında ısıtma, kurutma, pişirme, ısıl işlem fırınlarında ve buhar üretiminde; konur ve iş yerlerinde ise sıcak su, pişirme, kurutma, ısıtma ve soğutma işlemleri için doğrudan doğruya kullanılmaktadır. Doğal gazın bileşiminde bulunan hidrokarbonlar nedeniyle, sanayide amonyak, mecanol, hidrojen ve pecrokimya ürünlerinin sentezinde, mürekkep, zamk, sentetik lastik, focoğraf filmi, deterjan, boya, dinamit, antifriz ve gübre gibi maddelerin üretiminde doğal gaz doğrudan hammadde olarak kullanılmaktadır. Doğal gaz esas olarak meran (CH4 ) ve metana göre daha az oranda olmak üzere eran (C/·1 10 ) ve propan (C/-I 8 ) gibi hidrokarbonlardan ve azot (N,), karbondioksic(CO,), hidrojensülfür(H S) ile-helyum (He) gazlar~ndan meydana gel~n renksiz, kokusuz ve havadan hafif bir gazdır. Hidrojensülfür zararlı bir bileşen olduğundan, doğal gaz üretim noktasında bu bileşenden temizlenerek boru haccına pompalanır. Ticari kullanıma sunulan doğal gazda genellikle %80 ila %90 arasında meran, %5 ila %10 arasında ecan ve propan bulunur. Geri kalan yüzde genellikle azomır. Doğal gazın alt ısıl değeri 8250 kcal/m3, havaya göre yoğunluğu ise 0.58 ila 0.79 (Hava=1.0) arasındadır. Doğal gazın en büyük özelliklerinden biri de zehirsiz olmasıdır. Doğal gazın solunması halinde zehirleyici ve öldürücü etkisi yoktur. Ancak kapalı birorcamda çok fazla birikmiş ise teneffüs ed ilecek hava dolayısıyla oksijen miktarı azalacağından boğulma tehlikesi mevcuttur. Doğal gaz mavi bir alevle yanar ve hava ile belirli oranda karıştığında patlama özelliği vardır. Havadaki doğal gaz konsantrasyonu hacimsel olarak %5 ila %15 arasında ise patlama meydana gelebilir. Havadaki doğal gaz konsantrasyonu %5'in altında ise patlama olmaz, %15'in üzerindeki konsantrasyonlarda ise oksijenin yeterli olmaması nedeniyle patlama özelliği yoktur. En tehlikeli gaz konsantrasyonu %9'dur. Patlama sırasında oluşan alevin hızı yerine göre 100 m/s'yi bulabilir. Bu nedenle gaz sızıntılarının olmaması, meydana gelebilecek kaçakların hemen belirlenmesi ve gaz sızabilecek yerlerin çok iyi havalandırılmış olması emniyet ve güvenlik açısından büyük önem arzeder. Büyük şehirlerdeki gerek endüstriyel tesislerde gerekse ısırma amacıyla düşük ısıl değerli katı yakıtların kullanılması ve mororlu caşıcların egzozlarından, solunuma elverişli olması için belirli bir standardın altına düşülmemesi gereken havanın, coplum sağlığını tehdit ettiği ® DOĞAL GAZ DERGİSİ SAYI 39 bilinmektedir. Büyük şehirlerimizin en büyük dertlerinden biri olan hava kirliliğinden kurtulabilmek en çok doğal gaz uygulamalarını yaygınlaştırmakla mümkün olabilecektir. :)2. DOĞAL GAZLA İLGİLİ YANGIN VE PATLAMA TEHLİKELERİ VE ALINMASI GEREKLİ GÜVENLİK ÖNLEMLERİ Bu bölümde kapalı hacimlerdeki doğal gaz kaçaklarının oluşturduğu tehlikeler incelenecektir. İster konutlardaki dairelerde, atölyelerde, büyük tip fabrikalarda ve işyerlerinde olsun özellikleri itibariyle doğal gazın oluşturduğu tehlikeler aynıdır. 2.1. Mutfaktak; ve Odalardaki Tehlikeler ve Giivenlik Önlemleri Ocak, şofben ve kombi tipi cihazlar murfakra bulunacağından, daireye gelen doğal gaz hattı mutfağa döşenir ve ilgili cihazlara doğal gaz bağlantısı yapılır. Herhangi bir nedenle doğal gaz sızıntısı ve kaçağı olursa, doğal gaz havadan hafif olduğu için tavan civarınd a toplanacağından, mutfağın atmosfere açık dış duvarı veya penceresinde yeterli kesitte havalandırma menfezi mutlaka açılmalıdır. Kışın soğuk nedeniyle bu havalandırma menfezi kapatılmamalıdır. Elektrikli aspiratörler kıvılcım çıkarmayan cinsten (parlama g üvenlikli) olmadıkça kullanılmamalıdır. Odalarda doğal gaz cihazı olarak sobalar kullanılmaktadır. En tehlikesiz tip sobalar, hermecik cip denilen ve atmosferden hava alıp, yanma ürünlerini (duman gazını) dışarıya verenlerdir. Dışa açılan boru ucu kapanırsa tehlike meydana gelebilir. Oda içinden yanma havasını alan doğal gaz sobalarının tehlikesi diğer sobalarla aynı oranda olup, odanın iyi havalandırılması gerekmektedir. Dairelerdeki doğal gaz sızıntısı ve kaçaklarını haber veren gaz alarm cihazlarının kullanılması emniyet açısından tavsiye edilebilir. Gaz alarm cihazları; havanın içindeki metan oranı belli bir seviyeye ulaşınca sesli bir alarm veren; bazı modellerde ise aynı anda harici bir gaz selenoidini çalıştıran cipte karşımıza çıkar. Piyasadaki gaz alarm cihazları hava içindeki metan oranı %0.25 ila % 1 seviyesine ulaşınca sinyal verirler. Bu değerler doğal gaz alt parlama sınırının 1/20'si ile 1/S'inekarşılıkgelir. Böylece patlama tehlikesi ortaya çıkmadan çok önce
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=