::) • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • çelik -50°C'de genleşmeden kırılırken, içine %18 krom ve· %8 nikel (18/10) karılarak oluşturulan osrenrik çeliğin esnek kırılımı bölgesi çok düşük sıcaklıklara doğru çekilir. - Çelik gibi kriyojenik malzemelerin ısıl ilerkenlikleri sıcaklık düştükçe azalır . Alüminyum ve bakırda ise durum biraz değişiktir. Bu metallerde ısıl iletkenlik düşük sıcaklıklarda yavaş yavaş azalırken, -200°C civarında birdenbire artar ve rekrar düşmeye başlar. Bu yüzden alüminyum ısı değişriricilerde ve gazlaşrırıcılarda sık sık kullanılır . - Genleşme katsayısı: Sadece diferansiyel genleşme katsayıları sıcaklıkla fazla değişmeyen malzemeler kriyojenikrir. Sürekli ısırılıpsoğutulan ekipmanlarda ve kompresör gibi dönel parçaları olan ekipmanlarda bu özellik yi.izi.inden kaçaklar olabilmektedir. - Kriyojenik malzemelerin düşük sıcaklıklarda çarpma mukavemetine dayanmaları gerekir. Çeliğin içindeki karbon, kükürt, oksijen gibi safsızlı klar ve korozyonu engellemek için eklenen silikon, molibden gibi maddeler düşük sıcaklıklarda çarpma mukavemetini azaltırlar. Bu yüzden bu safsızlıkların azaltılması gerekirken, yüzey düzgünlüğü ve ısıl işlemle çarpma mukavemeti düşük sıcaklıklara doğru çekilir. - Kaynak konusuna gelince, bakır ve bakır alaş ımları klasik yöntemlerle kaynaklanırken, dolgu maddesi olarak baz malzemelerle aynı malzeme kullanılır. Alüminyum ve alaşımları inörr gazla ark kaynağı yapılır. AG4MC alaşımı en çok kullanılan olup, %5 Mg içeren Al-Mg dolgu maddesi tipidir. Bunun srarik mukavemeti ve genleşme katsayısı baz malzemeye yakındır. LNG rekn iğ inde isesadece %9 nikel çeliklerinde ise dolgu maddesi INCONEL tipidir. Bunun statik mukavemeti ve genleşme katsayısı baz malzemeye yakındır. LNG tekn iğinde ise sadece %9 nikel içeren çelik kullanılır. Çünkü genleşme geçiş bölgesi - 196°C'nin altına kadar inmekte ve geliştirilm iştir. INVAR ise %36 nikel, %64 demirden oluşmuş bir ma lzeme olup, korozyona karşı çok dirençlidir. :, 3. LNG'DE KULLAN iLAN iZOLASYON MALZEMELERi -LNG kaynama nokrasında bir sıvı olduğu için en ufak bir ısı transferi ile kolaylıkla gaz hali ne ® DOĞAL GAZ DERGİS İ SAYI 39 geçer. LNG'nin gaz haline geçişte hacminin 600 kar arttığı düşünülürse tanklar, borular ve diğer sistemlerde aşırı basınç oluşturacaktır. Bu yüzden LNG'nin depolanması ve taşı n ması aşamalarında izolasyon malzemesinin seçimi çok önemlidir. - İyi bir izolasyon malzemesi fiziksel, mekanik, emniyet, uygulama ve ekonomi kriterlerini gerçekleşti emelidir . 3.1.lıolasyoı,_Ma.lzemes_i_s_eçhn_K:dter..leri 3.1.1. Fiziksel Kriterler - Isıl genleşme katsayısı : K riyojenikre kullanılan izolasyon malzemeleri 0,050 W/m-K'nin altrnda ısıl genleşme katsayısına sahiptirler. Bu değerler sıcaklıkla değişir. Havadaki nem izolasyonuna nüfuz ederek karlanma veya buzlanma oluşturur. Bu ise izolasyonunun etkisini azaltır. Genleşme katsayıları su için T =0,6 W/m-K, buz için 2-3,5 W/m-K (t=0, - 100°C). Bu yüzden izolasyon malzemeleri su geçirmez bir kaplama ile kaplanmalıdır. - Yaşlanma: Zamanla izolasyon malzemesi U. V . ı şınlarının etkisi ile bir rakım kimyasal değişikliklere uğrarlar. Bu yüzden 20 yıllık veya daha fazla olan tesislerde bazı önlemler al ı nmalıdır . 3.1 .2. Mekauik Kriter - İyi bir izolasyon boruya ağırlık vermemek için hafif olmalıdır. Yoğunluk arttıkça izolasyon kapasitesi düşmektedir. Borular için kullan ılan izolasyon yoğun lu kları 32-50 Kg/m3 olurken, boru destekleri için d=l00 Kg/m3 olmaktadır. 3.1.3. Eıımiyet Kriterleri - İzolasyon malzemesi refrakter olmalıdır. AFNOR standa rtla rı malzemeleri performans l arına göre şu şekilde sıralar: • M0: Areşalmaz (refrakrer) • Ml: Yanmayan • M2: Zor yanabilen • M3: Orta derecede yanabilen • M4: Kolaylıkla tutuşan • M5: Çok kolay nmışabilen 3 .2 .J.s_dzolrısyan_Ii ple:ri. - Çok karlı (süper izolasyon): Süper izolasyon yüksek yansımalı ali.iminyum, bakır levhaları veya naylon gibi düşük termal iletkenli malzemelerin birleştirilmesi ile olur. Bu cip izolasyon çok pahalı olup ancak laboratuvar ve ölçüm düzeyinde uygulama bulur. -Toz izolasyon ve ipliksi maddeler:
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=