S ij, eı, t e 1- t ' !la.Barı fJ. Nezihi 8lI2KK/ıN • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • En pahalı unsur rerminalin inşaarıdır ve en kririk yerde rerminaldir çi.inki.i terminali her yerde inşa edemezsiniz. Emniyet bakımından son derece sağlam olması lazım. Marmara'ya girelim mi diye çok rereddi.ir ercik. Esasında Anadolu sahiline yapıyorduk. Fakat oradaseçriğimiz yere askerler mani oldu. Bir de zeminin dolma olduğunu retkik ettik. Marmaranın Anadolu kısmında her tarafı taradık hiçbir uygun yer bulamadık. Marmara Ereğlisi' ni uygun bulduk. Kuru gaz gerirmek ekonomik olarak çok daha faydalıdır. Peki kuru gaz hangi kaynaklardan gelir? Katar'la BOTAŞ bir LNG ön anlaşması yapmış. Cezayire artırın diye gidilmiş fakar değişik şartlar isrenmiş. Cezayir çok karışık bir ülke oldu. Şimdiki 2 milyar metreküp dahi temin edilecek mi belli değil. Mukavele var ama yapamadıktan sonra ne fark eder. Mısır' daki eski çalışan gaz yarakları ufaktır. Fakat yeni yarakların keşfedildiğini iddia ediyorlar. Oradaki gazı İsrail'e, İsrail'den Suriye'ye sonra Ti.irkiye'ye kadar getirme projeleri var. Gaz hattı politik bakımdan petrol boru hattından çok daha önemli. Süleyman BULAK: Peki o gaz yeterli mi? Nezihi BERKKAM: O gaz başka yerlerden başka türlü gidecek. Başka şeyler de olabilir. Bir de Ti.irkmenisran gazı var. Şimdi en moda olan tatbik edilip de birşey yapılamamış olan bir gaz. Ti.irkmenistan'da büyük yataklar var. Türkmeniscan'ın bugünkü i.irerimi 70 ila 80 milyar metreküp. Fakat bağlantılarının üstünde 1 metreküp gaz dahi saramaz. Ti.irkmenisran'ın bir pamuğu bir de gazı var. Üretimi olmadığı için gazı diğer mallarla takas ederek gönderiyor. Biz de müzakereleri yaptık. Bize İran'dan geçireceğiz dediler. Biz İran'ı ihmal edemeyiz dediler. Türkiye İran' dan geçecek bir hattan gaz alacaksa almasın . Bu benim şahsi fikrim. Daha önce biz bum i.izakereleri yaparken bir ay Avrupa'yı gezdik. Hükümet adamlarıyla, bankalarla, gaz sanayii ile konuştuk. Böyle bir projemiz var buna sponsorluk eder misiniz dedik. 1987 'deki fiyatlarla İran' dan alınacak doğal gaz hamnın inşa maliyeti 1.9 milyar dolar kadardı. Daha sonra İran'la 1988'in sonunda yeniden görüşmeler yaptık. Fakat olumlu sonuç alınamadı. Bunlar işin siyasi yönü. Bir diğer noktada ekonomik bir gerçek var. Bunları düşünmeden diğerlerini ilerletmek yanlış. İran dünyanın ikinci veya üçüncü büyük rezervlerine sahip. Ahvaz yakınlarında. Bu gazı satmak istiyorlar. Kendi gazını satmak varken başkasının gazını memleketinden geçirip de azami miktarda sarrınr mı' Oradan geçirmemek için bunu düşünmek yeterli. Demek ki Türkmen gazı bu faktörden dolayı çok uzun zamanda Türkiye'ye gelir. Türkiye'nin içinde dahi doğudan Ankara'yagelecek. Ankara'ya kadar Enerji Santrali kurmak da pek mümkün değil çünkü Atatürk ve Keban Barajı enerjisi var onu sarfedecek ortam yok. Bu zorlukları da yenmek lazım. Ama Hazar'dan geçerse Ermenisran veya Gürcistan'dan ~ DOĞAL GAZ DERGİSİ SAYI 39 Türkiye'yegirerse kendi içinde yatırım maliyeti az olacağı için daha iyi olur. Ancak gaz nerede' En önemli nokra bu. İlave bir kaynağı olmazsa ihraç edemeyecek. Kim finanse edecek? S iileyınan BULAK: İran' dan geçmeden gelecek ham nasılfınanseettirmişriniz? Nezihi BERKKAM: Finansına daha gelmemiştik. Sitleyınan BULAK: Diğer güzergahta da finans rarrışılıyor şu anda. Nezihi BERKKAM:Diğer güzergahta finans bulunur. Kısa devrede bu işlerin halledilmesi biraz güç görünüyor. Türkmen gazı kısa bir devre hayaldir. Halbuki Türkiye'nin ihtiyacı uzun vadeyi bekleyemez. Ruslar 2005 senesine kadar eski ürerim miktarını yükseltmeye gayret ediyorlar ve gelin Rusya'daorraklıkkuralım, yatırım yapın mevcut sistemi ıslah edelim diyorlar. Gerek petrol hatlarının, gerek gaz hatlarının yenilenmesi yapılamamış . Daha hala türbinli kompresör kullanmadılar. Binaenaleyh gaz miktarı düştü. Petrol üretimi azalınca, petrol kullanan yerler gaz kullanmak mecburiyetinde kalıyor. Bir de komünist sistemden kalan birşey vardır; bu şehirler merkezi ısıtrnadır. Halkını Rusya soğuğunda bırakamaz. Eskiden maliyet unsuru ikinci planda, sosyal unsur birinci planda olduğu için fon yaratamıyorlar. Buna rağmen Yama! Yarımadası'ndan Batı Avrupa'ya yapılmakta olan 58 inchlik 5 hattan birisi Polonya'ya geldi. Bu çok eskiyen sistemin bir kısmını iptal edip bunu mu kullanacaklar belli değil. Rezervler bakımındn birinci sırada eski Sovyetler Birliği geliyor. Yama! Yarımadasında iklim bakımından kuyu açmak oldukça zor. Buna rağmen, çalışmalar devam ediyor.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=