• :, • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •• • • • • • • • • • dolayısıyla normal arzın dışındaki açığın kapatılabilmesi için doğal gazın yeraltı depolarından eldesi en çağdaş, kalıcı ve ekonomik çözüm olabilir. Günümüzde Türkiye'de gaz deposu olarak kullanılabilecek Marmara Ereğlisi'ndeki LNG terminalinin dışında başka bir gaz deposu yoktur. Kaldı ki M. Ereğlisi'ndeki LNG tesisi gazının esas itibariyle halen proje aşamasında olan çevrim sancrallarının gazını karşılamakta kullanılacağı yetkililerce söylenmektedir. Ülkemizde kış dönemlerinde henüz tüketiciyi rahatsız edecek önemli açık oluşmamış olmakla beraber mevcm abone sayısının çok daha fazlasına gaz verilmesi planlanan gelecekte önemli açıkların oluşması beklenmelidir. Yeraltı iaz depoları gaz tüketen gelişmiş bacı ülkelerindeki mevsimlik yüksek talepleri karşılamakta kullanılmaktadır. A.B.D.'de yıllık gaz tüketiminin l/3'ü kadar gaz üretilebilir gaz rezervi olarak yeraltı depolarında yer almaktadır. A.B.D.'de yıllık tüketimin %40'ının konm ısıtmacılığında kullanıldığı göz önüne alınırsa, konur ısıtmacılığında tüketilen gazın %30\ı yeraltı gaz depolarından karşılanabilmektedir. Bu rakamlar yeraltı gaz depolarının önemini yeterince vurgulamaktadır. .. . :>2.TUKETIM POTANSiYELiDEPOLANMA . . . . . . KAPASiTESi iLiŞKiSi Yeraltı gaz depoları, soğuk dönemlerdeki yüksek gaz taleplerini karşılamak üzere geliştirilmektedir. Bu amaçla, gaz üretilmiş gaz rezervuarları ( cükenm iş gaz rezervuarları) kullanılabiIirler. Bu tür sahalarda yeni kuyular açılır, yeni coplama, kompresör ve arındırma donanımları yerleştirilerek, her soğuk mevsimde büyük miktarda gaz üretilirken izleyen sıcak mevsimde yeni gaz enjekte edilerek (depolanarak) bir tür devir içine girilir. Genelde gaz tüketimi artarken gaz depolama kapasitesinin de artması gerekir. Her ne kadar su akiferi ve tuz domları içindeki mağaralar ela bu amaçla kullanılabilirse de en sık başvurulan tükenmiş gaz rezervuarlarıdır. Gaz depoları doğal gaz dağıtım sisteminin önemli bir parçasıdır. Depolanmış gaz özellikle konm ısıtma sektörünün soğuk mevsimlerdeki talebini karşılamakta kullanılır. Böylece tüketiciye gazı caşıyan boru harcının yükü azalmış olur. 842 km'lik Malkoçlar-Ankara cnı DOĞAL GAZ DERGİSİ SAYI 40 boru haccına Rusya Federasyonu tarafından yılın her günü yaklaşık sabit debide gaz basılmaktadır. Halbuki konur ısıtması sektörünün doğal gaz talebi sıcak mevsimde sıfırlanırken soğuk mevsimlerde en üst düzeye çıkar. Bu nedenle, sıcak mevsimdeki fazla gaz depolanırken, soğuk mevsimdeki yüksek talep bu depolanmış gazdan karşılanır. Bu şekilde yeraltı gaz depoları bir regülatör görevi görürler. Konur ısıcılmasınclaki yakıt (doğal gaz) gereksinimindeki değişme derece-gün olarak ölçülebilir. Eğer 18.7"C ısınmayı gerektirmeyen sıcaklık olarak varsayılırsa, İstanbul için yılılk derece-gün toplamı (son 20 yılın sıcaklık ölçümlerinin ortalamasına göre) 2211 "C-gün'dür. Ankara için 2892 °Cgün'dür. İstanbul'cla ortalama sıcaklığın 8.7 °C olduğu bir gün için °C-gün değeri 10 "C-gün olmaktadır. Bu şekilde bir yıl boyunca tüm günlük °C-gün değerlerinin toplamı alınarak yıllık °C-gün değeri bulunabilir. Herhangi bir konur için yıllık yakıt yükü (veya enerji gereksinimi) yıllık "C-gün değerleri kullanılarak rahmin edilebilir. Örneğin, İstanbul"da yaklaşık l00m�'lik bir konutun ısınma için gerekli yıllık yakıt yükü yaklaşık 2000 m3 doğal gazdır. Ankara'da aynı özellikleri taşıyan bir konutun ısınma için gerekli yıllık yakıt yükü (yıllık derece-gün değerleriyle orantılı olarak) 2616 m3 doğal gaz olacaktır. İTÜ Petrol ve Doğal Gaz Mühendisliği Bölümü'ncle tamamlanan bir çalışmada Türkiye'de arasında İstanbul, Ankara, Bursa, Eskişehir, İzmit ve Adapazarı"nın da bulunduğu 74 ayrı yerleşim alanı için yıllık derece-gün değerleri bulunmuştur. Bu değerlerin kullanılmasıyla ve ayrıca bir yerleşim alanı içinde yer alan ve ısıtmada doğal gaz kullanan konm sayısı biliniyorsa, söz konusu yerleşim alanınııı doğal gaz tüketim potansiyeli günlük, aylık ve yıllık olarak tahmin edilebilir. Yaptığımız çalışmalara göre İstanbul ve Ankara gibi yerleşim alanlarının yıllık derece-gün toplamının %70'i Aralık-Mart dönemindeki en soğuk 4 ay boyunca ve %901 1 ise Kasım-Nisan dönemindeki 6 ay boyunca oluşmaktadır. Dolayısıyla yıllık yakıt tüketiminin %70'i Aralık-Mart döneminde ve %90'ı Kasım-Nisan döneminde gerçekleşmektedir. Yıllık talebin %80'i Aralık-Mart döneminde olurken boru haccııım bu dönem içindeki arzınm yılın sıcak dönemindeki arza göre değişmiyor olması doğal gaz yeraltı depolarına olan gereksinimin en önemli nedenidir. Yıllık derece-gün değerleri yıllara bağlı olarak
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=