•• • • • • • • •• • • Şekil 1 Azot Oksit • Emisyonu Sonııcı nda • • Olıı;an Nitrik Asit • Yağmurları. •• • • •• • • • • • • • • • • sDoiğğuerrmtaarsaıfitlaen, azot oksitlerin mor ötesi ışınları bazı fotokimyasal oksitleyiciler de oluşur. Bu oksitleyiciler canlıların solunum yollarına önemli derecede zarar verir ve bunlar fnooel at doyekl nai mir dı nyi dra . sa aAl zahoçat ıvğoaakks çii trı kl ki al ii nrğl i i enl gi i ğnz i ooöz l zugeş laul zimkl aluer nı, nuyı nan ne ms a as bir z so eh n i u r c le u n d m ur e . B g u i kirlilik, gözde yanma , astım ve bi belirtilerle kendini gösterir. ö g sY t n e a a r e k e n m k ı d n l i a i r z a ö t a n n l m l a l a e r a ş m n ıl a l o a e l m r k u a a a ş d l t m ı a u n r ı r m ş u , a a l z a m m o z t ı a a ş l o m t v k ı e l ı s m ş i kt a o i s k n d ı i u r i y y . l i ö l l a n i F ğ ü i a l i n g k n d i a i l n e t i g ne ü d n e ü n m iy ü l z e d , e sorunun öneminin gittikçe artması bu konuda önlemler almanın zamanı gçAıekzl oma tr itoşı lkomsl ui ıtşpl te, ı rçr,e. çş ietşl ii tkl iu yr ua lkumş l aa ryc öa ni ltge iml i lset rainnde agr töl raer her tür yakacaktan oluşabilmektedir. Tablo l 'de, Ayv ael krmial acman ki şÇl taierrva. rEae ni tBaayzkı laal znı okl tı ğoorı k' t nas iıl tna meöman gi Ns öy rOodnxüuğdüüefğçl eeemrş l i eet rll iii brülörlerde görülürken, en fazla emisyon fuel oil brülörlerinde görülmektedir. Tablo 1 Yakıt Cinsine Göre Yıllık Olarak Oluşan Ortalama NOx Değerleri Yakacak cinsi Yıllık ortalama NOx üretimi mg/m3 Hava üflemeli gaz yakıcılar 1 1 0 Atmosferik brülörlü gaz yakıcılar 220 Motorin brülörleri 180 • Fuel oil brülörleri 650 :>2. AZOT OKSiT OLUŞUMU şeklinde iki bölgeye ayrılarak incelenebilir. Alev önü bölgesinde CH hidrokarbon radikalleri bol miktarda bulunurken, yanma ürünleri bölgesinde ise bol miktarda OH tipi radikaller bulunur. Bu radikaller, nispeten yeğavilaişmrienadkesidyiorlnelra.rda dengekonumuna ulaşma O2 +N2 Brülör kafası b y�nma odası -ll- -- -- Alev - �..:=Yanma ürünleri -r=::,-,�'-�-OH, H2O � � Radikaller � ...--:::::::- • •• Oksitleyici bölge ·------ ·-- - --- -- CH, CH2 , HCN CxHy , N Yakacak Şekil 2 Yanma ve Alev Reaksiyonu Geli;imi. iB1k-iir Ykyaaaynknmmaağa oı hvl aaavyraıdnsıdır .ai çNi nOdxeo l u ş u m u n u n t e m e l d e bulunan moleküler a2z-oYt,akacak içindeki organik azot. NOx oluşumunda ise esas olarak üç mekanizma rol oynar. Bunlar da Tablo 2'de görüldüğü gibi, 3 2 1- - - Y B Is i a ı r l k i aa n c z c a o i k l t t a o a z k n o s o t i l t o u le k ş r a s intlaezrot oksirlerolmaküzere gruplanabilir. 2.1 ISILAZOTOKSİTOLUŞUMU Bsıcuaktlipığıanzot oksitler, alev çekirdeğindeki 1300 'C değerini aşması durumunda Zyo al eakl ydmdoaav hki cai hv rat esa ıarnakdfsıainkydi oaannz uoönt nt agt neö mdr üo ell adl yümı goeül kugşaiunr i l za mr . Ba suı bi, O + N2 <=> NO + N Tablo 2 NO, Oluşum Mekanizmaları. Şekil 2'de gösterildiği gibi, bir yanma olayında azot oksitlerin oluşumu Azotun kaynağı Reaksiyonun kaynağı NOx oluşum mekanizması a-Alev önü (oksidasyon bölgesi) Hava Yanmış gaz lsıl NOx Hava Alev önü Birincil NOx b- Yanma ürünleri bölgesi Yakacak Alev önü Yakacak NOx � DOĞAL GAZ DERGİSİ SAYI 40 �ııı,-�,w- . ,. , , , • . , , • . ,. ,. • il! il! • • il! il! .. , .. '!l!i "' • ıllı ııı, • ııı • 1
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=