teneke kuru, !amine karton paketlerin kullanılması gibi) yöntemlerine bağlı olarak orcaya çıkan spesifik enerji ihtiyacı, 2- Gıda işleme tesisindeki birincil enerji kullanımındaki verimlilik. Gıda işletmesindeki enerji kullanımını daha etkin hale getirmek için uygulanacak tedbirler ise üç kategoride incelenebilir; - Kısa vadede uygulanabilecek olan yöntemler: Büyük yatırımları verimli kullanılır hale getirme şeklindeki uygulamalardır. Burada, öncelikle tüm tesisteki mevcut enerjinin kullanımındaki verimlilik araştırılır ve bazı teknikler yardımıyla arttırılır. - Orta vadeli tedbirlerde; proses ekipmanı, enerji etki_nliği arttırılır, son model ekipmanla değiştirilerek yenilenir ya da enerji ihtiyacını satın alınan e e rı elektrik ve proses buhar talebi satın a ınan Şekil 1. EndüJtriyel KojeneraJyon UygulamaJının Şematik Gösterimi. buhar kazanı kojenere ed i l en elektrik kojenerş.syon güç santral (buhar türbin) proses buharı elektrik ve proses buhar talebi proses u arı azaltacak şekilde uygulanmakta olan teknolojinin esasını değiştirmeden modifiye edilir. - Uzun vadede ise, teknolojik ve yapısal değişiklikler uygulanması şeklinde temel değişimlere gidilir (1). Bir tesiste enerjiyi daha verimli kullanılır hale getirmek için öncelikle, birincil enerjinin (elektrik, kömür, doğal gaz, petrol ürünleri vs.) verimli olarak kullanımının sağlanması gerekir. Kısa ve orta vadedeki yöntemler de tesiste ® DOĞAL GAZ DERGİSİ SAYI 40 uygulanmakta olan teknolojilerde bir değişime gerek göstermediği için kolaylıkla uygulanabilir. Gıda işleme tesisleri dizayn, düzenleme, uygulanan teknoloji, üretim programları, ürünler ve enerji kullanım durumları açısından diğer tesislerden farklılıklar gösterirler. Benzer üretim yapan tesisler arasında dahi önemli farklılıklar mevcuttur. Ancak, bir çok tesiste belli prosesler ıçın benzer koşullar uygulanmaktadır ve bunlar için çoğunlukla önerilen enerji tasarruf yöntemleri tek başına veya kombine bir şekilde uygulanabilir (l}. Gıda sanayiinde enerji ve buna bağlı olarak da üretim maliyerlerini azaltmaya yönelik olarak geliştirilmiş bulunan bir çok remel mühendislik çözüm başarıyla uygulanmaktadır. Burada söz konusu tekniklerden biri olan kojenerasyonun gıdasanayiindeki uygulamaları verilecektir. :,a.KOJENERASYON Kojenerasyon uygulamasının prensibi, elektrik üretimindeki verimin düşük olması temeline dayanır. Kojenerasyonla enerji tasarrufunun anlaşılabilmesi için, öncelikle bu hususun anlaşılması gerekir. Tipik bir güç çevriminde gaz ya da buhar jeneratörlerinden acılan ısı, türbine verilen ısının üçte ikisi kadardır. Yani rurbo jeneratörlerin enerji ihtiyacını karşılamak için tüketilen yakman alınan 3 kWh'lik enerjiden 1 kWh'lik elektrik üretilir. Bu verim düşüklüğü ise doğrudan elektriği satın alan tüketiciye yansır. Söz konusu elektriği, elektrik enerjisi ihtiyacını karşılamak üzere satın alan endüstriyel işletme, proses ısı ihtiyacını karşılamak için buhar üretmekte kendisi de yakıt kullanmaktadır. Bunun yerine, endüstriyel işletmelerden çoğunun proses ısı gereksinimlerinin doğrudan doğruya curbo jeneratörlerden acılan buhardan ya da bu buharın basıncının bir miktar arttırılmasıyla karşılanması mümkündür. Bu uygulama kojenerasyon olarak tanımlanır. Kojenerasyon uygulamasıyla işletmelerin ihtiyaçları olan elektrik enerjisini kendilerinin üretmesi önemli bir enerji tasarrufu sağlayacağından teşvik edilmektedir [2}. Şekil l'de endüstriyel kojenerasyon uygulaması şematik olarak gösterilmiştir. Üstteki şekilde gösterilen tesis elektrik enerjisini sacın almakta, aşağıdaki şekildeki işletme ise elektrik üretimini kojenerasyonla %20'den fazla tassarruf sağlamaktadır (3}. "' :, ., . • , • ., • • • • • · • • · · • • .. .. • .. .. • • • • • " . ıl· •· • • • • • • • • • • • • · .1 ., • " • r,-._, 1 • • • • · • • · ıı, • • • • • • l:ı h • • • . •
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=