.IZLeır.l!lfLeır.t Karadeniz yakınlarındaki Krasnodar'ın (Rusya) ismini ve haritadaki yerini bundan 10 sene önce hiçbirimiz herhalde bilmiyorduk. Krasnodar halkı da Türkleri, Ti.irk Mühendis İşçi ve firmalarını da hiç bilmiyorlardı mutlaka. 1986'larda hangimiz Krasnodar'da Ti.irk müteahhit firması Enka'nın bir Alman firmasıyla birlikte Doğu Almanya'dan çekilen Rus askerlerinin yerleşim kompleksini yapacağını ve bu kompleksin son derece modern ve yüksek verimli bir kojenerasyon tesisiyle ısıtılacağını ve elektrik üretilip ana şebekeye verilebileceğini hayal edebilirdi. Bırakınız inşaatı yapmayı, Krasnodar halkı Almanya firmasının ismini dahi öğrenmeyip Enka-Enka diye sadece Ti.irk firmasını hatırlamasının gururunu oralarda duymayı 1984'ten beri Rusya'ya giden ben bile düşünmemiştim. Enka nezdinde modern ve çağdaş bir sistemi inşa eden ti.im Ti.irk mühendis ve teknisyenlerini ve firmalarını kutluyorum. Dileğim bu tür tesislerin en kısa sürede Ti.irkiye'de de kurulmasıdır. *** Gökhaıı YARDIM BOTAŞ 13-15 Mart 1996 günlerinde ENKA İnşaat ve San. A.Ş.'nin Krasnodar Toplu Konut İnşaatı ile Kojenerasyon Ünitesinin tanıtım gezisine davetten ötürü ilgililere teşekkür ederim. Yapılan işlerin kalitesi ile süresinin kısalığı etkileyici olup, türbin verimlerinin ısı kullanımları da dikkate alınarak % 85'lere ulaştırılırken buhar enjeksiyonu ile kapasite arttırımı ile NOx çıktılarının çevre koruma regi.ilasyon limitlerinin altına çekilmesini takdirle izledik. Doğal gaz enerji santrallerinin inşaatının gündemde olduğu memleketimizde de nice % 85 verimliliklere ulaşılabilmesi ümidiyle. *** Adııaıı AKIN BOTAŞ Pendik Şubesi ENKA İnşaat ve Sanayi A.Ş. tarafından, Krasnodar Toplu Konut ve Kojenerasyon Merkezine düzenlenen teknik gezi kötü bir si.ipriz ile başladı. Sn. Dr. Hilmi GÜLER Bey'in havaalanına kadar gelmesine rağmen, rahatsızlığı sebebi ile geziye katılamaması beni oldukça üzdü. 3 saati biraz aşkın uçak yolculuğunun ardından Krasnodar Askeri Toplu Konut Projesi çevresinde yapılan misafirhaneye yerleştik. Sabahın erken saatlerinde uyandığımda, Roscov-Krasnodar yoluna bakan odamın penceresinden yollarda gördüğüm Ti.irk tırları, kamyonları beni heyecanlandırdı ve dünya güç dengesinde alacağımız yeri görür gibi oldum. Kahvaltıdan sonra ENKA'nın yaptığı Askeri Toplu Konut Projesini gezdik. Proje Krasnodar şehrinin kuzeyinde yaklaşık 29 hektararazide yüksekkatlı binalardan oluşansitelerekomşu bir yerleşim bölgesindegerçekleştirilmiş. 120.000 m2 konur alanı ve 64.000 m2 kapalı sosyal resis alanları ti.im altyapısıyla Nisan 1993 - Ağustos 1994 arasında tamamlanmış ve çalışır halde yerleşime açılmış.... Ti.irk İnşaat Sanayi için övünülecek bir proje... Sistemin enerji ihtiyacı 10.000 m2 alan üzerine kurulmuş olan 5980 1112 kapalı alanlı 51 mw güç üreten bir enerji merkezinden karşılanıyor. Krasnodar Kojenerasyon Merkezinde ilgimi çeken, üzerinde en çok durduğum konu sistemin rantabilitesi idi. İthal edilen enerji ham maddesinin daha verimli kullanılmasının ekonomi ve çevre boyutu ülkemize enerji çağında daha bol imkan ve hareket kabiliyeti verecektir. Kojenerasyon Merkezinde, şebekedeki 3 - 5 bar basınçtaki doğal gaz, regülatör ile önce 1 bar'a düşürülüyor sonrapompalarla kazanlara 20 barolarak basılıyor. Böylecegaz türbinlerinesabit ve sürekli 20 bargazverilmesi sÜarğeltainleıynoer.nerj inin verilen enerjiye (doğal gaz veya mocorin) oranı - 0.85. En az % 85 çevrim randımanı ile elektrik ve ısı enerjisini birlikte üreten Krasnodar Kojenerasyon modelini Ti.irkiye'de işlersek ne olur? sorusu aklımıza geliyor. Bu santralde % 80 kapasite ile yılda 8000 saat çalışarak üretilen elektrik enerjisinin (47.360.000 kw) ve ısı e2n0eyrjisinin (71.380 G.cal) tesis maliyeti 9.000.000 USD'dır. ılık santral ömrü üzerinden 450.000 USD yıllık amortisman bulunur. Tesisin yıllık işletme masrafı 150.000 USD'dır. Yukarıda zikredilen elektrik ve ısı enerjisini sağlamak için yılda 16.360.000 m 3 doğal gaz yakılacaktır. BOTAŞ'ın 1995 sanayiye satış fiatını 14 cent/1113 üzerinden değerlendirirsek, coplam yakır masrafı (yılda) 2.290.000 USD bulunur. Yıllık ti.im masraflar sadece elektrik üretimine bindirilirse 6 cent/kwh maliyet rakamına ulaşılır. Bu rakam Temmuz 1995 'ren % 1 5 dahaucuzdur. Dahaönemlisi 7 1.380 G.cal'!ık ısı enerjisinin bedavaya maledilmesidir. Doğalgaz Dergisi'nin İstanbul'da konur ısıtma maliyeti olarak verdiği 832.-TL/ 1000 G.cal rakamı esas alınırsa 7 1.380.000 x 832 = 59.4 Milyar TL ilave kar edilmektedir. Tesisin 5 yıllık karı ı, DOĞAL GAZ DERGİSİ SAYI 43
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=