Necdet KÜLÇE- Gökmen TOPUZ sgee kt itrömr ilşetri r . i çF iank act igdedni e lbei rğ i el i nme ar çi ı ss ıonrduannubniul e şgi ük nı sdı /egmü eç tsoapntluraılsleıtrmi taekstil, kağıt, seramik, çimento, kimya, gıda, ve soğutma gibi hem elektrik hem ısıya gereksinimi olan sektörler için oldukça günceldir. 2. KOJENERASYON NEDİR? Sözcük anlamı olarak bileşik ısı ve güç üretimi demektir. Tek bir sistemden elektrik ve doymuş buhar ve /veya gs ıacza tküsrub i enlidyeaeddai lgmaezsmi ioş tl oe rmuindui rn. jAe nnearkaat öyrngaükc, ük u l l a n ı l a n ve egzoz Kgaozjıennınerıassısyıodnır.toplam sistem verimi %80-90 civarlarında KGtıVENSIYOl:H SiSTEM Er.er,, Gırısı ıs➔ K(rıCE.'1$ BCLGSı 1- -�2 3:. [lekli'":k:;ct_çı:c K0.IEN[P.ASYC11 SISTE�U (nc-r, Gırisı 100 ŞE El eKk itLr i k1 : vKeo j el snıe rEans ey orjni sSi i sÜtreemt ii mv ei nKi no nSv aa nn ks ieyyo nDe li ySai sgtreamml eı r di l ee Karşılaştırılması. olduğundan, % 35-45 sistem verimli konvensiyonel tesislerle kıyaslanamayacak ölçüde yüksektir ve ilk yatırım tTeesmi s egl i do el arrianki e1 .l 5e -k3t rsi ekneen ge ri jbi is çi oükr ektıi sma i si üş rl eemd ei ;gkeur il löadneı lra. n teenme rej il yy ea kbı ut ı ne yn ae nrjmi nai ns ı ydl ea ,jke inme ryaatsöarl ye na er rdj ıi ms i nı yi nl a me leekkatnr ii kk esıncearkjilsıkintaekdiöengüzoşmz geaszidınird. aYnanma ürünü olarak 400-500°C ve sistem soğutmasından elde edilen ısıların, ısı değiştiricilerinden geçirilerek buhar v Beüyyaüskı cgaükçsl üu ke ol dne e d i l m e s i d i r . vensiyonel santraliarın buhar ve sıcak skuu ştaükk etteerbmi liekc seaknbt ri railml e rl edree soi sl at enmuizna ükrl ıeğt ıtni ğdiaıns ıöat üt ırlüa rial kk sadece elektrik enerjisi üretilmekteydi ve sistem verimi % 35 civarlarındaydı. Fakat son yıllarda atık ısılardan da yararlanılarak gerçekleştirilen kombine çevrim santrallanyla sistemlerin verimi % 45 dolaylarına çıkmıştır. Dünyadaki en iyi kombine çevrim örneklerinden biri olan Ambarlı Kombine Çevrim Termik Santralinde verim% 50 civarlarındadır. Yine de bu verim artışı nakil hatlarındaki % 1 O civarındaki kayıplarla oldukça düşmektedir. Yüksek verimli kojenerasyon tesislerinin gereksinim duyulan her gücü karşı layacak şeki ide tasarlanıp, tüketim • DOĞAL GAZ DERGİSİ SAYI 45 birimlerinin yakınlarına kurulabilmesi ve böylece iletim ks eaçyiımp il na ri nı naı keınl caı lzı ğaıinnı dairrtgtıermyearketkadçıarl. ı ş m a s ı k oj e n e r a s y o n 2.1 Kojenerasyon Teknikleri Eö zneelrl ijki l ge reirneekgsöi nr ei ma şi na ği nı d ka at arnş ıı ltaı lna ca ac ka ğs iıs tt üe mk el et irmk ubl liarni mı l ai rnai nk bgairzkojenerasyon santralı tasarlanır. Bu sistemler genellikle ve/veya buhar türbinli (kombine), gaz motorlu olmaktadır. 2. 1.1 Gaz Türbinli Kojenerasyon Sistemleri Son yıllarda havacılık sanayiindeki teknolojik gelişmelere eşzamanlı olarak, gaz türbinleri çok yüksek verimlere ulaşmış ve ekonomikliği hızla artmıştır. Böylece yeni kuşak endüstriyel gaz türbinleri yüksek güvenilirliğe ve dsaüğşlüamkışbtaırk. ım ile uzun sürelerde işletmeye olanak T*eDknoiğkaalçgıdaazn değerlendirildiğinde gaz türbinli sistemler; ve hava karışımının (12-35 bar) yanma odasında yanmasıyla oluşan kinetik enerji türbin ve şdaönnzmı me sai ny laerdaec ıel ıl ğe kı yt rl ai kj eenneerrjai tsöi reül ddeöenddiül irrü. (r Ş. Jeekni el r2a) t ö r ü n Oogal gaz Egzos Hava 10 bar/190'( Hava tan , .......................... · ŞŞeEmKaiLs2ı.: GazTürbinli BasitÇevrim Kojenerasyon Tesisi Prensip d*oGlaayzltaürrıbnidnalidsıirs.temlerinegzozçıkışlan 400-500°C sıcaklık *ı s ıGkaazztaünr ıb)i nyiaçrıdkıımş ı nı ydl aa ni sdtoe ğn reundşaanr bt liarrıdsaı ddeoğyi şmt iur işc bi (uahtaı kr ve/veya sıcak su elde edriIir. Go l aa zn tı üs ırl bç iı nk lı iş ıknodj ea nn eerl ad seyeodni l se ins tbeumh al er rı ni ndi on ğorruadnacna i yş lüekms ed ke kı suı l sl ai sntıel mm ai ns eı nba ai hğtl ai ynaaçndbuuyhual mr taüdrı bğ ıi nn id ai l, eg akzojt eünr ebri na si ay toı nk gs iesrtçeemkilnedş teinr i ldeanhsai sftaezml al eerl ee k" tkroi kmübrientei l eçbe i l i r. B u p r e n s i p l e vrim santralları" denilmektedir. (Şekil 3) o Proses
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=