Necdet KÜLÇE -Gökmen TOPUZ ogal gaz Egzos � 1so·c lava lan g3z türbini 40 bar/4S0°( ŞEKiL 3: Gaz ve Buhar Türbininden Oluşan Kombine Çevrim Kojenerasyon Tesis Prensip Şeması. 2.1.2 Gaz Motorlu Kojenerasyon Sistemleri Daha düşük sıcaklıkta ve kütlede atık ısı sağladıklarından ve çok çeşitli güçlerde üretilebildiklerinden dolayı, özellikle ısıl tüketimi elektrik tüketimine oranla daha düşük olan endüstriyel uygulamalarda, toplu konut, tatil köyleri, büyük oteller gibi sıcak su ve soğutma gereksinimi olan uygulamalar da çok optimum çözümler olarak karşımıza çıkmaktadır. Teknik olarak sistemi incelediğimizde aşağıdaki sonuçlara varabiliriz; Gaz motorları, silindir içinde yakıt olarak alınmış gaz, Otto çevrimine göre buji ateşlemesi ile yanması gerçekleşir. Burada oluşan genleşme ile pistonlar ve buna birjeneratörtahrik edilerek elektrik enerjisi elde edilir, ya da istenirse bu dönel hareket bir akışkanı pompalamak amacıyla pompayı tahrik etme üzere kullanılabilir. ŞEKiL 4: Gaz Motorlu Kojenerasyon Sistemi Prensip Şeması Gaz motorunun kojenerasyon (bileşik ısı güç santralları) amaçlı kullanımında sisteme verilen ısı enerjisi üç unsurdan elde edilir. Bunlar; gaz motorunun yağlama devresi, yanma sonucu oluşan egzos gazları ve şarj havası, silindir bloğu (ceket) soğutma suyu devresidir. 8 DOĞAL GAZ DERGİSİ SAYI 45 * Birden fazla motor kullanarak üretim kapasitesi arttırabilir. Elde edilen iSii enerji, ısı değiştiricilerinden geçirilerek 90 °C'de sıcak su (ısıtma amaçlı) elde edilebildiği gibi egzoz gazı, atık ısı kazanına verilerek istenilen basınçta doymuş buhar elde edilmesi de mümkündür. * Gaz moturlu kojenerasyon sistemleri, elektrik tüketiminin ısı tüketimine oranla daha yüksek olduğu yada elektrik ihtiyacının I MW'dan daha düşük olduğu durumlarda seçilmesi uygun olan çözüm altematifleridir. Bu özellikleri ile gaz motorları elektrikihtiyacının yanısıra, ısıtma ve/veya soğutma amaçlı ısı enerjisi gereksinimi duyulan; toplu konut bölgeleri, oteller, tatil köyleri, yüzme havuzlu spor kompleksleri, üniversite kampüsleri gibi uygulama alanlarında çok uygun çözümler olarak karşımıza çıkmaktadır. * Gaz motorları denilince yakıt olarak ilk önce doğal gaz akla gelmekte fakat sıvı atık arıtma tesislerinden elde edilen methan gazı, katı atıkların çöplüklerde bozunması sırasında açığa çıkan çöplük gazı ve propan gazı ile çalışan gaz motorlarının üretimi ve uygulamaları da başarı ile gerçekleştirilmektedir. * Kojenerasyon sistemlerinde gaz motoru kullanmanın bir başka avantajı da motorun kısa zamanda devreye alınıp, yine kısa zamanda devre dışı bırakabilme kolaylığıdır. Aynı zamanda, gaz motoru, tesisinin az devre elemanı içermesinden dolayı diğer sistemlere göre daha kısa zaman sürelerinde tesis edilebilmesi ve tesis iç tüketimlerinin az olması da gaz motorunun bir avantaj ıdır. * Gaz motorlarının çok çeşitli güçlerde imal edilebilmelerinden dolayı, günün çeşitli zamanlarında değişik yük seviyelerindeki uygulamalarda, yükü iki üç belki de daha fazla motorun üzerine paylaştırma olanağı bulunmaktadır. * Gaz motorlarının çok çeşitli güçlerde imal edilebilmelerinden dolayı, günün çeşitli zamanlarında değişik yük seviyelerindeki uygulamalarda, yükü iki üç belki de daha fazla motorun üzerine paylaştırma olanağı bulunmaktadır. 2.2 Sistem Seçimi 0Kojenerasyon sistemleri, sistemin ekonomikliği, teknik açıdan toplam sistem verimliliği ve kullanıcının gereksinimlerine tam uygun olarak seçilmelidir. Uygun sistem seçimi ise aşağıdaki öngörülere göre yapılmaktadır. * Kojenerasyon sisteminde kullanılması düşünülen yakıt türüveyatürlerinegöresistemseçilir. Bazı uygulamalarda birden fazla, örneğin iki yakıtlı veya üç yakıtlı sistemler kullanılmaktadır. * Kojenerasyon uygulanacak sistemin ısıl ve elektrik enerjisi ihtiyacına göre seçim yapılır. Gaz türbini ile yapılan kojenerasyon sistemlerinin enerji çıkışlarının, 1/ 3'ü elektrik enerjisi, 2/3'ü ısıl enerjidir. Gaz motorları ile yapılan uygulamalarda ise çıkış enerjisinin 2/3'ü elektrik
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=