1 söyleşi TOPKAPI ENDÜSTRi YÖNEiiM KURULU ÜYESiALPZOR: •• • HER MUESSESENIN • w • ELEKTRIGIN w KAÇINILMAZLIGI • • • • • KRiTERiNi iYi TARTMASI LAZIM S. BULAK: Kojenerasyon tesislerinde, doğal gaz dışındaki alternatif yakıtların kullanılmasını verimlilik ve çevreye olan etkileri açısından değerlendirir misiniz? A. ZOR: Kojenerasyon Konferansı'nda düzenlenen panelde hepimiz dinledik. Çevre Bakanlığı yetkilisi, açık bir biçimde bu konuda yaptırımları olmadığını ifade etti. Bu durumda, yatırımcılar istedikleri yakıtı kullanacaklardır. Dünya'da kojenerasyon sistemlerinde hangi yakıtlar öncelikli ve ekonomik olarak kullanılıyor diye bakarsak, doğal gazın yanısıra kullanılan bedava gazlar olduğunu görüyoruz. Bu bedava gazlar, çok az özel teşebbüsün sahip ola.bileceği gazlar. Bu tür gazlar sadece çöplük, büyük arıtma tesisi vb. yerlerin işleticisi durumunda olan kişi ve kurumlarca kullanılabiliyor. Bugün bu hakların sahibi olan belediyelerin, bu gazların kullanımına izin vermesi gerekiyor. Bizim konumuz, özel teşebbüsün enerji sorununun çözümü olduğu için bu konuyu bir kenara bırakacağım. Yatırımcının dışarıdan birincil enerji olarak alabileceği en uygun yakıt LPG. Kojenerasyonu ne ile yapıyoruz? Ya gaz türbini yada içten yanmalı motorla. LPG dediğimiz zaman Türkiye'de % 70 Bütan, % 30 Propan karışımı bir gaz söz konusu. Bu gazın, gaz türbinlerinde yakılmasında bir sorun yok. Motora geldiğiniz vakit, yakıtın üç önemli kritere sahip olması gerekiyor. Biri kalorifık değeri, diğeri alev hızı, üçüncüsü ise metan sayıcı. Bu üçünün belki de en önemlisi, metan sayısı. Metan sayısı, benzindeki oktana denk bir parametre. o DOĞAL GAZ DERGİSİ SAYI 46 En önemli kriter metan sayısı olunca, alev hızı ve kalorifik değer yeterli dahi olsa metan sayısındaki yetersizlik motorun dönmesini engelliyor. Bütanın çok düşük bir metan sayısı var. Propanın da otuzlar seviyesinde. İkisinin bileşiminden oluşan Türkiye'deki LPG'nin metan sayısı yinnilere düşüyor. Bir gaz moturunun çalışması için en az 60 metan sayısı lazım, birçoğu için bu limit 70-75 civarındadır. Metan sayısı 50'lerin altına düştüğü zaman problem başlıyor. Motoru, propanla da döndürebilirsiniz ama enerjiden kaybediyorsunuz. Aynı hacimde, aynı büyüklükte bir modül, doğal gazla 1 MW enerji sağlarken, propanla çalışmak üzere dizayn edildiğinde 650 kW enerji sağlıyor. Dolayısıyla yatırımın geri dönüşü gecikiyor. S. BULAK: Türkiye'de propan üretimi az olduğundan, o da ithalat gerektiriyor. A. ZOR: Piyasada ciddi bir propan talebi oluştu. Propan kullanımının yarattığı handikaplar var tabii. Yatırımcı propan kullanabileceği bir sistem kurarsa daha pahalı bir makine alıyor, ikincisi verimde 3-4 puan düşüklük söz konusu ve bunların yanısıra kullandığı yakıt LPG'den % 30-40 oranında daha pahalı. Sanayici bu tesisleri niye yapıyor? Verimli, temiz ve ucuz enerji üreteceğim diye. Bu tesislerin propanla kurulması sırasında projenin fizibilitesinin iyi etüd edilmesi lazım. Tabii burada elektriksiz kalmanın risk ve kayıpları da fizibilite de gözönünde bulundurulmalı.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=