1 güncel RUSYA VE BAĞIMSIZ DEVLETLER TOPLULUĞU İLE AVRUPA ARASINDA DOĞAL GAZIN NAKİL VE TİCARETİ .. . KONFERANSI UZERINE... 1 8-19 Kasım 1 996 tarihlerinde Londra'da Landmark Oteli konferans salonunda, "The Royal Institute for fntemational Affair" tarafından, "RUSYA ve BAĞIMSlZ DEVLETLER TOPLULUĞU i l e "AVRUPA ARASINDA DOĞAL GAZIN NAKLİ VE TİCARETİ" konularını kapsayan önemli bir konferans düzenlendi. 21. asrın en önemli enerji kaynağı olmaya namzet doğal gaz rezervlerinin yarısını elinde bulunduran ve dünya doğal gaz üretiminin % 27'sini kontrol eden RUSYA ve BAĞIMSIZ DEVLETLER TOPLULUĞU (BDT} nun doğal gaz üretim, nakil, dağıtım ve ticareti ile ilgili politikaları Avrupalı yatırımcıların, müteahhitlerin, sanayicilerin ve petrol şirketlerinin i lgi odağında bulunmaktadır. Zira petrolde dünya için Ortadoğu ne kadar hayati bir öneme sahipse doğal gazda RUSYA ve BDT aynı stratejik eksendedir. GAZPROM 1 7 Avrupa ülkesine gaz satmaktadır. Bu nedenle konferans 30'dan fazla ülkeden 100 firma ve onların 400 katıl ımcısı ile çok büyük ilgiye ve bilimsel tartışmalara sahne olmuştur. Konferansı geniş bir kadro ile izleyen BBC-World Service, CNN, REUTER ve FlNANClAL TIMES gibi görsel ve yazılı yayın kuruluşları konferansa yayınlarında geniş yer vermişlerdir. Bu konferans neden bu kadar büyük ilgi toplamıştır? Dünya petrol rezervleri giderek tükenmektedir. Kalan rezervlerin 21.asrın ilk yarısında idare edebileceği bile şüphelidir. Ayrıca dünyada giderek artan çevre koruma duyarlılığı ağırlığını çevreyi kirleten yakıtlar yerine doğal gazdan yana koymaktadır. Başta Avrupa olmak üzere, dünyada doğal gaz talebinde büyük bir tırmanma yaşanmaktadır. Her ne kadar RUSYA ve BDT bugün Batı Avrupa doğal gaz ihtiyacının % 23'ünü ve Orta ve Doğu Avrupa'nın % 55'ini sağlıyorsa da, bu rakamların 201O yılında sırasıyla % 40 ve % 75'e ve 2020 yılında ise % 55 ve % 90'a yükselmesi beklenmektedir. Yani Avrupa'nın enerji geleceği petrolde Ortadoğu'ya, doğal gazda Rusya'ya bağımlı hale gelmiştir. Bu nedenle bu ül kelerin izleyecekleri uzun vadeli üretim, dağıtım ve pazarlama strateji ve planları Batı Avrupa şirketlerinin ilgi odağını oluşturmaktadır. Konferansta sunulan bildiriler ve yapılan tartışmaların öneml i noktalarını aşağıda özet olarak vermeye çalışacağım. Dünyanın en büyük doğal gaz üreten şirketi olan GAZPROM başta Yönetim Kurul Başkanı Vyakhirev G DOĞAL GAZ DERGİSİ SAYI 46 ÖZKAN ACIŞ ENKA İNŞAAT VE SANAYİ A.Ş. olmak üzere 20 kişilik en üst yönetim kadrosuyla konferansın lokomotifi olmuştur. Sayın Vyakhirev'in verdiği bilgilere göre: 1) RUSYA'nın doğal gaz üretimi, en yüksek seviyesine 1991 yılında ulaşmıştır. 1991 'de RUSYA ve BDT ülkelerinde toplam 750 milyar m3 gaz üretilmiştir. Bunun 600 milyar m3 ünü GAZPROM üretmiştir. GAZPROM'un üretimi 1995'e kadar devamlı düşüş kaydetmiştir. 1995'te en düşük seviyesine inmiştir (570 milyar m3/yıl). Bu düşüşün iki nedeni vardır. Birincisi, 1990'dan sonra inişe geçen Rus ekonomisinde tüketim azalması olmuştur (özellikle endüstride). İkincisi ise, yaşlanmaya başlayan gaz kuyularının, kompresör istasyonlarının ve boru hatlarının giderek artan yedek parça ve bakım problemlerinin yarattığı kapasite düşükl üğüdür. Yukarıdaki nedenlerden ikincisi doğal gaz üretimini önemli ölçüde düşürmüştür; ancak aynı yıllarda Rusya iç tüketimi de azaldığı için GAZPROM Avrupa'da gaz ithal taahhütlerini aksatmadan yürütebilmiştir. 2) Önümüzdeki yıllarda, doğal gaz tesislerinin rasyonel bakımı ve rehabilitasyonu için GAZPROM çok geniş kapsamlı yatırımlara başlamıştır. Bu suretle 201 O yılına kadar 25 milyar dolarlık bakım, yeni leme veya rehabilitasyon yatırımı planlanmıştır. Bu suretle ağırlığı Batı Sibirya'da olan 71 büyük gaz yatağından üretimin, 1991 yılı üretim seviyesine (600 milyar m3) çıkarılması hedeflenmiştir. 3) 2005 yılından sonra Avrupa'nın doğal gaz açığı olacağını ve bunun 20 1 O yılında 60 milyar m3 seviyesine çıkabileceğini hesaplayan GAZPROM, 1994 başından beri inşa etmekte olduğu, asrımızın en büyük enerji projesi olan YAMAL-AVRUPA gaz boru hatlarını bölge bölge hayata geçirmeye başlamıştır. Bilindiği gibi YAMAL Yarımadasında 1990'da, Batı Sibirya'da bilinen yaklaşık 40 trilyon m3'1ilk doğal gaz rezervi kadar yeni yataklar bulunmuştur. Batı Sibirya'dan Avrupa'ya doğal gaz taşıyan boru hatları Ukrayna'dan geçtiği için hem boru boyu uzamakta hem de Ukrayna'nın ödeme gücünü aşan gaz tüketimi GAZPROM için büyük başağrısı yaratmaktadır. Bu nedenle GAZPROM, YAMAL-AVRUPA Gaz Boru Hatlarını, YAMAL, UKHTA, GRYAZOVETS, BEYAZ RUSYA, POLONYA, MACARİSTAN üzerinden Batı Avrupa'ya ulaştırmayı planmıştır. Bu planın üçüncü ayağı POLONYA geçişidir. Bu bölüm tamamlanmış olup 26
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=