BİRLEŞİK iSi ve GÜÇ ÜRETİMİ (KOJENERASVON) Yeryüzünde kullanılan enerji türlerinin birbirine dönüştürülebilir formda olması, bir enerji kaynağından diğer bir enerjinin üretilmesine olanak tanımaktadır. Kojenerasyon kısaca elektrik ve ısı enerjisinin birlikte (ardışık bir şekilde) üretilmesi olarak tanımlanabilir. Ana tahrik sisteminde tüketilen enerji sayesinde, ardışık olarak elektrik ve ısı (sıcak su veya buhar) üretimi gerçekleştirilerek, önemli ölçüde enerji tasarrufu sağlanmaktadır. Konvansiyonel sistemlerde % 40-50 mertebelerinde olan kullanılabilir enerji verimi, birleşik üretimde % 75-85 değerlerine ulaşmaktadır (Şekil 1). Buhar Elektrik (48) (32) : ............. / .........................· Yakılan = 160 Üretilen= 80 ısı ve elektrik enerjsinin Ayn ayn areli/mesi. Şekil 1. Buhar (48) Elektrik (32) Yakılan= 100 Üretilen = 80 lsı ve elektrik enerjsinin Birlikte arelilmesi. Yatırım aşamasında, konvansiyonel bir sistem mi, yoksa birleşik ısı ve güç üretim tesisi mi? kararını verirken hatırlanması gereken bazı hususlar vardır: D Tesisin enerji ihtiyacı miktarı: Artan ısı ve elektrik ihtiyaçları ile ibre, kojenerasyon tesisi yönüne dönmektedir. D Enerji ihtiyacının sürekliliği: Kojenerasyon için ideal uygulama 24 saat kesintisiz çalışmadır. Kesintili çalışma miktarı arttıkça ibre kojenerasyon sisteminden uzaklaşmaktadır. Metin TUNCAY Mak. Müh. DESAA.Ş. D İ stenen sıcaklık seviyesi : Santral tipinin seçiminde önemlidir. Artan sıcaklıklarda (100-200 0 C'den itibaren) gaz türbinli sistemler, daha düşük sıcakl ıklarda ise kondenserli sistemler uygundur. D ısı/elektrik oranı: lsı enerjisi ihtiyacı ile elektrik enerjisi ihtiyacının (enerji birimi cinsinden) oranı 5/ 1 ile 3/1 değerleri arasında kalmasıyla ideal verim yüzdelerine ulaşılmaktadır. Bu oranların aşılması halinde ise kondenserli sisteme geçilmesinde fayda vardır. İşletmeler için uygun kojnerasyon tesisi sistemini seçerken, ihtiyaç duyulan ısı enerjisinin niteliğine dikkat etmek gerekir, şöyle ki: D Orta ve düşük sıcaklıkta ısı enerjisi kullanımında buhar türbinli sistemler, D Yüksek sıcaklıkta ısı enerjisi talebinde ise gaz türbinli ünitelerin, seçilmesinde fayda vardır. lsı ve elektrik enerjisini birlikte üretebilen sistemler; D Buhar türbinli sistemler, D Gaz türbinli sistemler, D Gaz ve buhar türbinli kombine sistemler, olarak genelleyebiliriz. Ya t Kazan Su Buhar Buhar Türbini Proses .. .................. Buhan .. ........-�...... ..... Proses : Kondenser : : ........................ : ...............................K<:>.@.�m!......... ........... • • • • • • • • (Kondenser ilavesi) Şekil-2 (Karşı basınçlı ve kondenser ilaveli buhar türbini bazlı sistemler) 182 •••••••••• o ••••••••••
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=