PE boruların yerleri ni n tespiti nde metal i k izleme telleri ni n tseınsıprliıt byiröknutellamnleımrianlanı olduğundan, GRi daha hassas yer i n bulunması için çalışan projeleri d ul e tr s a te so kl n emeye başlamıştır. Bu yöntemlerden bazıları radar, i k, sonar, akustik ve elektromanyeti k i lkeler üzeri nde otururlar. Bunlardan saha testleri nden başarıyla çıkan üç tanesi ; - Sesl i boru izleme yöntemi, - Elektronik işaretle sistemi ve - Gelişti ri lmi ş manyeti k PE boru kullanımıdır. Sesl i boru i zleme sistemi halen saha testleri nden geçi ri lmektedir. Tesbiti kolay manyeti k PE boru teknolojisi ise çeşitli koşullar altında yapılan birkaç saha testi ne olumlu cevap vermi şti r. Manyetik PE boruların tam anlamıyla geliştiri lebilmesi i çi n malzeme tanımı ve mekani k özell i kleri konusunda ek çalışmalara i htiyaç vardır. Bu mamülleri n l 998'den önce pıyasaya çıkması beklenmektedir. 2.1) Sesli Boru İzleme Columbi a Gaz Şirketi ve Southern Cal iforni a Gaz Şi rketi beraberce, GRl'nın ayırdığı fonla, sesli bi r boru izleme eki pmanı gel i şti riyorlar. Gel i şmi ş i zleme eki pmanı , bünyesi nde bi r gönderici/alıcı bulunan seyyar, hafif bir üniteden oluşur. Gönderici i çi ne yerleşti rilmiş komple bi r osi güçladtüözr,eyalkeur stik sürücüyü harekete geçirecek frekans ve i nde ses yayınlar. İşlem sırasında akusti k sürücü doğrudan PE boruya bağlanır ve teşhis edi lebi l i r bi r si nyal yayınlar. Böylece borunun mevkii kolay ve doğru bi r şekilde bel i rleni r. Saha testleri tamamlanmış olup, Radiodetecti on Şirketi eki pmanı piyasaya sürmek üzere ruhsat almıştır. 2.2) Elektronik İşaretleme Ekipmanı Si stem; bi r elektroni k işaretleyici (yaklaşık bi r kurşun kalemi n yarısı büyüklüğünde) i le bi r elle kullanılan yer tespit ci hazından oluşur. İşaretleyici bünyesi nde, gaz boru hatlarına uygun frekansta bir anten takımı bulunur. Yertespit ci hazı bünyesi ndeki güç kaynağından toprağa belli bir frekansta enerji gönderi l i r; aynı anda, amaca uygun bir şeki lde ayarlanmış bi r alıcı, i şaretleyi ci tarafından geri gönderi len si nyalleri yakalar. Ancak i şaretleyici , gönderi ci den gelen si nyal leri n alınmasına kadar pasif durumunda kalır. Alıcı, işaretleme ci hazı bünyesinde anteni n yeni den yayımladığı enerjiyi tespit ettiği nde, sesli bi r si nyal veri r ve Do-ol Gaz Dergisi 1 2 1 sinyal-metre yardımıyla, borunun mevki i konusunda operatör uyarılır. PE gaz borularının yerleri , 6 m. aralıklarla yerleşti ri lmi ş i şaretleyicilerle sağlıklı bir şeki lde tespit edi lebi l i r. 3) ULTRASONİK KAYNAK MUAYENESİ Bu eki pman şöyle bir i lke temeli nde iş görür: Gönderi len bi r ultrasoni k dalga bir arayüzle karşılaştığında kısmen veya tümüyle yansır. Bu arayüz borunun dış veya iç yüzeyi , füzyon kaynak kordonundaki (bead) bi r boşluk, çatlak, gözenek ya da benzeri bi r kusur olabi l i r. Kabul edi lebi l i r bi r füzyon kaynağı tümüyle bi rbiri ne nüfuz etmiş, kaynamış, homojen PE malzemeden i baretti r. İyi bi r kaynakta, i ç kaynak kordonundaki hava-plasti k arayüzeyi nden yansıyan dalgalar dışında herhangi bi r yansıma olayı görülmez. Testlerde, bel i rl i bi r kuvvette, aralıkları düzenli ultrasonik bi r dalga vurumu (pulse) üretmek i çi bkuolrlauneıklaynerbir dönüştürücüden yararlan nı r. o Dp eörnaüt şötrü reülcl eü , i ni n yüzeyine tutturulur ve malzemeye ultra-ses veri l i r. İç kaynak kordonundaki hava-plastik arayüzeyi bu ul trasoni k hüzmeyi güçlü bi r şeki lde geri yansıtır. Operatörün işi ni kolaylaştırmak maksadıyla, i ç kaynak kordonundan yansıyan bu tür hüzmeleri n yoğunluğu çeşitl i P be E l malzemelere ve boru çaplarına göre ayrı ayrı i rlenmektedi r. Eğer başabaş füzyondaki kusur, boşluk, smoağlzuekmkeanyinnahşommao,jegnöl zenek ya da cüruf batı kları i ği ni yiti rmesi ne neden olursa, ultrasonik hüzme ancak kısmen yansıtılacaktır. Kabul edilebil i r, standart dışı ve yetersiz eklerle i lgi li referans ultrasoni k özell i kler, gerçek mekani k test veri leri sonuçları baz alınarak geli şti ri lmi ş ve formüle edi lmişti r. Bu veri ler test edi len bi r kaynaktan yansıyan si nyalleri n mukayese edi lebi lmesi ni mümkün kılacak şekilde, bir hata "sınıflandırıcıları" kütüphanesi nde toplanmıştır. Dolayısıyla operatör, bu sınıflandırıcılardan yararlanarak, test edi len ekin; kabul edilebi l i r, standart dışı ya da kabul edi lemez olduğuna karar verebi l i r. Bugün bi rkaç gaz şi rketi gerek ellerindeki operatörleri n eğiti m ve değerlendi ri lmesi nde, gerekse saha muayeneleri nde bu si stemden yararlanmaktadır. 4) BOĞMA CİHAZ! KULLANMA USÜLLERİ Gaz akışının boğma ci hazı ve eki pmanlarıyla emniyetli ve etki l i bir şeki lde kesilebi lmesi içi n bi r dizi usül ve yordam gelişti ri lmişti r. Bu yordamlar sayesi nde operatör, boğulan bi r bölümün, sistemin hizmet süresi ve yapısal bütünlüğü üzeri nde kalıcı ve zararlı bi r etkisi olmamasını güvence altına alabil i r. Dahası, bu yordam ve usüllere uyulması hal i nde, erken kaçak ve yanlış gaz kesme işlemleri nden ileri gelen bakım harcamaları da asgari seviyeye indiri lebi li r. Mort-Nıson'97 So ı 49 •
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=