Teknik Bilgiler Ülkemizde 1980-1990 yılları arasındaki yoğun enerp yatırımlarının kamu yatırımları içerisindeki payı %4.0 iken, l 990'dan bu yana enerji yatırımlarıc,ın kamu yatırımları arasındaki payı %l 2'Iere düşr:nüş ve enerji krizi kaçınılmaz olmuştur. Bu endişe ile sanayici, ihtiyacı olan elektrik enerjisini kendi tesislerinde üretme telaşına girmiştir. Halen otoprodüktör statüsünde işletmeye açılan ve toplam kurulu gücü 333 MWolan 1 3 adettesiste, yılda 637 milyon kwh enerji üretilmektedir. Öte yandan, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'na kendi elektriğini üretmek üzere müracaat eden 37 tesisin kurulu gücü 914 MW olacak ve yılda 5,4 milyar kwh enerji üreti lecektir. TÜRKİYE'NİN ELEKTRİK ENERJİSİ SEKTÖRÜNDE YATIRIM İHTİYACI Otorite ve uzmanlara göre, elektrik enerjisi sektöründe: Önümüzdeki l O yılda, her yıl ilave 2.000 MW kurulu güç ilave 7-8 mi lyar kwh üretim kapasitesi ek kapasitenin iletim ve dağıtımı için gerekli alt yapı ve sonuçta yılda 2-2,5 Milyar US$ yatırım harcaması gerektiği, enerji konusundaki her haber veya takdimin değişmez metni haline gelmiştir. Devlet bütçesinden bu seviyede harcama yapılamayacağı açıktır. Deylet, yerli ve yabancı sermayenin hevesini desteklemeli ve gerekli ek düzenlemeleri süratle gerçekleştirmelidir. ACİL ÇÖZÜMLER Mevcut mevzuatın, özel sektörün ve yerli-yabancı sermayenin katkısını sağlamaya yönelik olmasına ve yerli-yabancı sermayenin · tüm hevesine rağmen önemli büyüklükte bir uygulama gerçekleştirilememiştir. Bu gaye ile Yap-İşlet-Devret Modeli, Otoprodüktör Modeli ve Yerli-Yabancı Sermaye teşvik edilmeli , uygulamadaki aksaklıklar kolaydan zora doğru giderilmelidir. Türkiye'de mevzuat değişikliklerinin uzun zamanlar aldığı dikkate alınarak, mevcut mevzuatın izin ·verdiği çözümlere öncelik tanınmalıdır. Dogol Gaz Dergısı YERLİ VE YABANCI SERMAYENİ N ELEKTRİK ENERJi Si SEKTÖRÜNDE YATIRIM İÇİ N BEKLENTİLERİ Yap-İşlet-Devret (BOT) Modelinde: Yatırımcılar bir çok kurum ve otorite arasında bocalamaktadır. Yatırımcılar adına tüm (Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Dış Ticaret Müsteşarlığı, DPT, DSİ, TEAŞ, TEDAŞ gibi) kuruluşlarda YİD modelinin kılavuzluğunu ve koordinasyonuflu yürütecek (Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı bünyesinde) bir teşkilat düşünülmelidir. Bu teşkilat, gerekli yasal yetkilerle donatılmış, mali, teknik ve personel yönünden kuwetli ve işin sahibi bir teşkilat olmalıdır. Böylece, YİD modelinin gelişmesini takibeden ve sahibi bir teşkilat olacak, YİD modelinin gelişmesi diğer kuruluşlar için tali bir iş olmaktan kurtulacaktır. • Elektrik üretiminin imtiyaz olup olmadığı tartışması sonuçlandırılmalıdır. • Enerji kurumları: TEAŞ, TEDAŞ, BOTAŞ tüm diğer anonim şirketler gibi mali sorumluluk almalı, riskleri paylaşmalıdır. Otoprodüktör Modelinde: Mevzuat açısından, en kısa vadede üretim kapasitesinin artırılmasına imkan tanıyan statüdür. Mevzuat bu konuda Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'na tam yetki vermektedir. Bu statüde: 155 • Üretilen elektrik enerjisi, sonuçta ülke üretim kapasitesine bir katkıdır. O halde, YİD modelinin avantaj ve teşviklerinden yararlanmalıdır. • Ayrıca otoprodüktör şirket, kojenerasyon ile, atık ısıyı da değerlendirerek birincil enerji tasarrufu sağlamakta. ve ülkenin enerji kullanım verimliliğini artırmaktadır. Yatırımcılar bu statüde de yatırıma heveslidir. Ancak, mevzuatın yorumu nedeni ile, buna imkôn tanınmamaktadır. Halbuki: • Şirketler kendi santrallerine sahip olmak istemektedir. Ancak, kendi faaliyetlerine yatırım önceliği verdiklerinden bu alanda yatırım kararlarını ertelemektedirler. • Bu sayede, otoprodüktör şirketlerin büyük kapasiteli üretim tesisleri kurmaları ülke için ek kapasite yaratacak; hem birim yatırım maliyeti düşecek hem de verim artacaktır. KENDİ ELEKTRİĞİNİ ÜRETMENİN AVANTAJLAR! Bu günlerde, ülkenin enerji krizinin eşiğinde olduğu endişesi ile bir çok sanayi kuruluşu kendi elektriğini üretme çabası içerisindedir. Bu endişe, elektriğin varlığından çok, gerilim ve frekans düşümü şeklinde oluşabilecek kalite kaybına olan endişedir. Bir diğer endişe de, maliyetteki payı düşük olsa dahi , elektrikten kaynaklanan arızalar nedeni ile üreMayıs-Haziran'97 Sayı 50
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=