•• • TURKIYl'DI DOĞAL GAZIN GILİfİMİ Yalçın KAYALIOĞW Türk Demir Döküm Fabrikaları A.Ş. Türkiye'nin doğal gazla ilk tanışması 1986 yılında oldu. Turgut ÖZAL zamanında doğal gaz gibi bir alternatif aramamızın gerekliliği ortaya çıkmıştı. 1986 yılında BOTAŞ kanalıyla Rusya ile doğal gaz taşıma anlaşması yapıldı ve 1 987 yılında Bulgaristan üzerinden Türkiye doğal gaz hattının yapımı tamamlandı. 1989 yılında, doğal gaz ilk kez Ankara'da kullanılmaya başlandı. Doğal gazın diğer şehirlerden önceAnkara'da kullanılmasının nedeni; orada diğer şehirlerden daha fazla hava kirliliği yaşanmasıydı. Çünkü S0 2 ve atık gaz sınırları kırmızı alarm seviyesindeydi. Ankara projesinin şanslı olduğu taraf, Ankara'nın havagazı kullanıyor olmasıydı. Altyapı çalışması çok hızlı bir şekilde tamamlandı. Havagazı hatları Ankaro'do rehobilite edildi veşehriniçine hızlı bir şekilde doğal gaz verilmeye boşlandı. O zamana kadar kullanılan kömür kazanlarının, doğal gaza dönüştürülmesi işlemi yapıldı. Ankara projesini; İngiliz British Gas ve Kutlutaş firması birlikte yapıyordu. Ankara'da bu dönüşüm işi serbest piyasaya açılmamıştı. Tüketicinin doğal gazla ısınmayı tercih ettiği yerlerde kombi ve soba satışlarına başlandı. İlk önce British Gas, proje kapsamında sobaları İngiltere'den getirerek satışına başladı. Biz Demirdöküm olarak, doğal gazlı ürünler üreterek Ankara için alternatif getirdik. Önce İngiltere'den getirilecek olan şofbenlerin dizaynına benzer dizaynda hermetik şofben üretmeye başladık. Ayrıca hermetik soba ürettik. Bu soba doğal gazlı olarak ürettiğimiz ilk üründür. Doğal gazla çalışan hermetik sobalarımızı iç piyasaya ve Ankara pazarına vermeye başlamıştık. Ancak kredi kapsamında olan bir miktar sobayı EGO kullandı. Fakat ondan sonra, British Gos'dan bu ürünler bir daha satın alınmadı. O tarihten bu tarihe, yani doğal gazın şehirlerde ilk kez kullanımına başlandığı 1989 yılından bugüne kadar 8 senelik bir süre geçmiş. Doğal Gaz Projelerini Yerel Yönetimler Yürütmeli Dogal Gaz Dergisi Ankara projesinin akabinde İstanbul projesi devreye girdi. Ancak İstanbul projesi tamamen farklı bir projeydi. İstanbul projesinde altyapı çalışmalarının tamamlanması gerekiyordu. Hovogazı hatlarının rehabilite edilmesi gibi bir durum sözkonusu değildi, hatlarçok eski idi. O nedenle tamamen sıfırdan yepyeni bir projeyle girildi. l 986'da projenin çalışmaları 600 bin aboneye göre düzenlenmişti. İstanbul'da ilk doğal gaz kullanımı 1 992 yılında gerçekleşti. Bu yıllarda doğal gazın İstanbul'da nasıl satılacağı gibi bir endişe vardı. Projenin devreye girdiği sıralarda, 1992 yılı sonunda ulaşılan miktar 38.683 abonelikti. Ancak fiyatının uygunluğu, yapılan teşvik çalışmaları ve kampanyalarla bu miktar giderek arttı. Fakat istenilen düzeye ulaşamadı. Belediyenin değişmesiyle beraber, yeni belediye üreticileri topladı . Onlardan fikirler aldı, kampanya faaliyetleri ve üreticilerle birlikte yapılan çalışmalar neticesinde doğal gaz bir anda İstanbul halkının büyük tercihi haline gelmeye başladı. Burada tabii iki sebep var: Hava kirliliği; bu en önemli sebeplerden bir tanesi. Diğeri maliyetinin diğer yakıtlara göre ucuz olması; bu da çok önemli bir faktör. Hava kirliliği ve maliyet unsuru dışında, ayrıca doğal gaz kullanıcılarının memnuniyetlerini kulaktan kulağa ifade etmeleri ile İstanbul'da hızlı bir şekilde doğal gaza geçiş başladı. Hatta öyle ki, bu yoğun talep karşısında yerel idareler kapasitelerini ayarlamak mecburiyetinde olduğundan, abone kayıtlarını durdurdular. Bu nedenle doğal gazda bir frenleme sözkonusu oldu. Ancak yine şunu söylemek lazım ki, İstanbul projesi bu kadar kısa zamanda 1997 yılı Mayıs sonu itibariyle 930 bin aboneye hizmet verir bir proje olarak gündemdedir. Ve bu kadar kısa bir sürede bu kadar büyük bir projeyi uygulayan başka bir kent yoktur. Çok kısa zamanda çok yüksek abone miktarına çıkılmış bir projedir. lstanbul projesinden sonra Bursa ve Eskişehir projeleri devreye girdi. Bursa projesi l 992'de başladı ve 1 994 yılından itibaren hız kazandı. Bursa'da proje henüz istenilen seviyeye gelmemiştir. Bursa ve Eskişehir projelerini BOTAŞ bizzat kendi yürütmektedir. Bana göre bu tip projelerin belediyeler tarafından yürütülmesi ve yerel yönetimler 81 Ma ,s-Haziron'97 Sa , 50
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=