Yap İşlet Modeli çerçevesinde kurulacak olan (toplam 5200 MW kapasiteli) (5) elektrik santraline ek olarak 7 santral daha gerçekleşecek ihale programına alınmıştırve bu santrallerin aşağıda sıralanan tarihlerde işletmeye açılması beklenmektedir: Translation Dolayısıyla son 1 2 yılda 1 500 MW'lık termik, 34 MW'lık hidrolik santral projesi gerçekleştirilmiştir. Hidro-elektrik santrali yatırı mları Y.İ.D mevzuatına tabi tutulacak. YİD modeli özel sektörün santrali kurup belirli bir süre işletmesi ve daha sonra devlete devretmesi Tesis Kapasitesi Ticari İşletmeye esasına dayanır. Bu nedenle YİD model i Tesis Yakıt Ti12i (MW) Acılacağı Yı l enerji sektörünün bütünüyle özelleştirmesi değil, enerj i projelerinin özel sektör yoluyla finanse edil mesi ve gerçekleştiril mesi anlamına gelir. YİD modelinin ana ilkeleri arasında şirketlerin elektrik santralini finanse etmesi, kurması, borçlarını ödeyene kadar işletmesi ve Cırettiği elektriği ulusal elektrik otoritesi olan TEAŞ, TEDAŞ'a ve buna bağlı yerel kuruluşlara harcamalarının karşılığı olan TEKİRDAĞ Doğal Caz 700 2003 İSKENDERUN Doğal Caz 700 2004 ESKİŞEHİR Doğal Caz 700 2004 İSKENDERUN Doğal Caz 700 2006 TEKİRDAĞ İthal Kömür ·ıooo 2006 ÇANAKKALE Doğal Caz 700 2006 ZONGULDAK İthal KöınDr ·1000 2008 Tablo 4 iV. ARTAN ENERJİ TALEBİNİ KARŞILAMAK İÇİN YATIRIM MODELLERİ TCırkiye'nin böylesine hızla artan bir enerji talebini (yaklaşık % 1 1 ) karşılayabil mek için her yıl enerji ile ilgili projelere 3 m ilyar clolar ayırması gerekmektedir. Bu yabancı sermayenin mutlaka sağlanması, gerekmektecliı·. Türkiye bu gerçeği gözönüncle bulundurarak farklı yatırım modelleri üzerinde çalışmıştır. Bu modeller şöyle sıralanabilir: 1 . Yap İşlet Devret Modeli (YİD) 2. Yap İşlet Sahip Ol Modeli (YİS) 3. Otoprodüktörler tarafından yapılacak yatırımlar. 1. YİD 1 984 yılına kadar enerji Cıretimi ve tesis kurul ması ile ilgili her türlü faaliyet devlete bağlı kuruluşlarca yürütülüyordu. 1 984 yılında serbest piyasa ekonomisinin yeni trendleri ve förkiye'deki_ küreselleşme politikalarının etkisiyle 3096 sayılı yasa çıkarılarak özel sektör enerji santralleri kurma ve işletme iznine kavuşturuldu. TÜRKİYE dünyada Y.İ.D. ile ilgili yasa çıkaran ilk ülkelerden biridir. Şu ana kadar4 kombine çevri m elektrik santı·ali uygulama projesi i mzalandı (LNG terminallerinin yanında iki 480 MW'lıksantral 1 80 MW'lık ESENYURTsantrali, 400MW'lık DİLOVASI-OVA ELEKTRİK Santrali). Bu santrallerden OVA ELEKTRİK geçen yıl işletmeye açıldı. Doğal Gaz Dergisi 195 bir fiyata satması ve yetki süresi dolduğunda ela tesislerini karşılıksız olaı·ak hükümete devretmesi vardır. YİD modeli 3096 ve 3996 sayılı yasalaı-ı temel alır. YİD modelinin diğer ilkeleri şöyle sıralanabilir: • Şirket ya ela yatırı mcı ETKB'ye başvurur, tali matlar alır, fizibilite raporunu hazırlar ve ETKB'ye sunar. • ETKB sunulan fizibilite raporunu ve projelerin kapsamını inceler ve mutabakata varıldığı takdirde uygulama anlaşmasını i mzalar. • Elektriğin satış fiyatı müzakereler sırasında rekabet ortamı yaratmayacak şekilde belirlenir. • Yakıt temin anlaşması şirket ve BOTAŞ arasında i mzalanır. • Tesisler devlete aittir. Bu nedenle belirlenen sürenin sonunda ETKB'ye (devlete) devredilmeleri gerekir. • ETKB gar·anti talebinde bulunmaz, yıllık üreti m, gözetim altında tutulmaz. • Elektrik fiyatlarının artışında A.B.D tüketici endeksi baz olarak alınır. Fiyat artışları dolar i.izer·inclen yapılır. • Şi rket ve borç veren taraf arasında Escrow an !aşması imzalanır. • Yatırım sırasında kredi açan şirketlerin (alacaklar) gözeti mi öngörülür. • Hazine satın alınan elektriğin faturalarının ödenmesini garanti eder. • Tesis inşa anlaşması şirket ve müteahhit firma arasında imzalanır. • Uygulama anlaşması parlementonun onayıyla yürülüğe girer. Mart-Nisan '98 Sayı 55
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=